119: ALOWIEN of is 't SAMHAIN ?

En pompoong mé j en braendend késke

De léste joare wer d Alowien al mieër en mieër geveerd in aungs landsje. Vaul meingse deingke da t da van Ameireka j is auvergewoid. Mor is da wel zoeë ?
Alowien wer d in Ameireka geveerd in de nacht van den 31sten oktauber. Dan gon doar de klainmane n as skelét of as toeëveréks verklieëd van duir tot duir oem snoepekes én seingte n af te loize, zoe w as z’eer doong as ze mé t Draikuineenge verklieëd gon oep de 6de janewoare.
Alowien is aigelek en aud zoegenomd aides fieëst .

Kabalistisen Doeëdskop

De Schote n én d’Eere noome da ‘t “Samhain”-fieëst, da wil d aigelek in ’t Eers gewoeën “ Novémber-fieëst” zége. Da fieëst weer geveerd as den oeëgst bine was oep ’t eingde van de zaumer én oep ‘t momeingt da t den doongkere, kaawe weengter geeng begine. Dieën taid van ’t joar weer dan oek gezeeng as e simbaul van Pitsjededoeëd. De Kélte geloeëfde da d in de nacht van 31 oktauber de greings tuse de wèèreld van de lèèvende n én de doojene n ieël ondoidelek weer. Taides dieë nacht -- dochte ze -- kwoame de gieëste van de doojene trug aungder de lèèvende n oem un te koojeneire. De meingse dochte n oek da ’t dee doojene n et ver de Drweede gemakelek mokte n oem de tookomst te vuirspéle. Da kon dan al en ieël geruststéleeng zén ver de weengter dieë vuir de duir stoong.

En toeëveréks mé j en lileke vrat oep uire gafel

Oem da te veere weere n er duir de Drweede groeëte, ailege veure n oangestauke weroep da t er ver de Kéltise gaude deere goferd weere. Ba dee séremoneeje drooge ze kostumekes gemokt van bieëstevéle n én bieëstekope. As da verbai was dan stoake ze mé ’t veur van dieën braendstoapel ’t veur in un oize n oan oem oep dee maneer de beschaeremeeng van de gaude ’t éme den ieëlen weengter duir. Da was tegelaikertaid ver de Kélte ’t eingde van ’t joar.Dee Kélte woeënde n ongevèèr twieëdeuzend joar geleije in Eerland, ’t Verieënegd Kuineengkraik en ’t Naurde van Fraengkrek.
De katoleeke kaerek ei t da fieëst --- zoe w as vaul aender zoegenomd' aidese fieëste ---oemgedoept tot “ Alerailege” én er nateurlek de toeëverékse mé j un zwarte kate n en de skeléte n en doeëdskope n oit wéggeloate. Raungd ’t joar 800 was ’t kristendoem al vaer verspraid in de Kéltise laende. ’t Was paus ” Bonifatius IV” dieë beslaut da d oep den 1ste novémber al d’ailege n én martelére muste verieërd were. Loater kwam der dan nog den 2de novémber bai ,den dag van al de zeele van de doojene. Da weer oek mé f vaul tamtam geveerd: mé vruigdeveure n én oeptochte , mor dan van ailege n én eingeltsjes én derbai j aféntoo nen aeremen deuvel.

Lèève, Leefde n én Doeëd verieënegd

’t Waurd Alowien zau w in ‘t Eingels oeërsproongkelek as “ All Hallows Eve” gekloongke n éme. Da s zau dan vertoald in ’t Aentwaereps betieëkene “ Al(er)Ailegen Oavend”.
’t Zén d’afstameleenge van d’aa Kélte--- Eere n én Schote – dee j as z’ émigreirde nor Ameireka dee tradeese meigenaume n éme. Naa deingke dus vaul meingse da t da fieëst in Ameireka j ontstoan is, mor zoe w as ge zee d is da wél en bitsje n aenders verloeëpe.

Pitsjededoeëd zukt Klaente