123:D'Aentwaerepse Vaugelemart

Vroag d on nen Aentwaerepenér na ni wer da d’”Oude Vaartplaats” is ,want de mieëste zule n oe bezeeng of da ch ge van en aender planeit komt. Awél, doar zé d’oep de beroemdste mart van ieël Bélege. Wa s zég ek?: van ieël Uiraupa ! Der kom d oek nog bai : et Téjoaterplain .Ge wét wél da plain vuir dieën beungker dieë ze gebaud éme n indertaid oem den Boerla te vervange. Mor toongs da ze zoage wa nen betonen blok da t da ch gewere n is, éme ze toch mor den Boerla trug oepgekalfoaterd noada t er al ‘k weit ni wa schoeën spule oit gepikt gewere woare.Da tristeg geval ei ’t Stad ne fareme stoiver gekost !
De Vaugelemart sto d oek nog oep ‘t Arsenoalplain, de vreuger Groanmart en ’t Blaataureplain. Al dee plaine n éme z’onieën geplakt oem er ieën groeëte Vaugelemart van te moake.

De lésten taid oeër ekik al mieër en mieër klape van “De Vogeltjesmarkt”. Astembleeft, ei !Da s zén d’Olanders dee j et altaid beiter weite of dee gin oeëre n on une kop éme, dee da wile veraendere. Bléft da na mor gewoeën varder De Vaugelemart noome. ’t Is al aereg genoeg da ch ge benoa gin Aentwaereps nimer oeërt klape oep aungs mart. Woar is den taid van “Ni waerem ni Wile” n en d oténteeke wédstraide n aungder de martkroamers ver den titel van Keuneeng van de Vaugelemart ?

Dee plaine n ‘éme ieël wa meigemokt. D’Aavoart kwam vreuger langs den Blaawen Taure,dieë z’in de zésteengd’ieëw teige de vlakte gegoojd éme. (Doar zén de Sinjaure krake n in: as ze mor kune afbreike !).Dieën taure stoong toongs ba j en vésteeng dee j Aentwaerepe must verdeidege teige muigeleke vaijande.
Dee vésteeng éme z’ in 1870 afgebrauke soame mé t den Blaawen Taure. D’Aavoart ---d’Aentwaerepenére noome da t de Roije---bleif nog aupe lige tot in ’t begin van de 19d’ieëw. Napaulejon ei t dan in 1811 gezei da d ieël da ch geval must auverwélfd were..
D’Istaure van de Vaugelemart begin d aigelek al eeverans in de 16d’ieëw. D’Aentwaerepenére dee niks tekert kwoame leete n et ni j on un artsje kaume n én ze profeteirde van une raikdoem zoevaul as ze mor koste. ’t Zén dee krawoate dee d’ieëst' eingde, gaenze n én keekes gekocht éme n oep de Vaugelemart. Loater kwoame n er dan oek nog oaze, konaine n en aender saurtgelaike laker bieëste bai.
Aigelek stoonge d’ieëste kromekes ieverans oep de Mèèr. Woar zjust da wét gin kat. ’t Was dan in 1912 da s ze mé j ieël une saentemboetik veroisde no de plaine wer da s ze naa nog altaid stoan (boite nateurlek da stuk da s z’éme n afgepakt as ze den Téjoaterbeungker gebaud éme).Oek vuir dieë n ieëste verois vaungde z’et noeëdeg e schoeë gebaa --- ’t kloeëster van ’t Arsenoalplain – teige de vlakte te gooje.De Stoat ad noamelek dee graungde n in pacht gegeive n on ne zeikere Gust Bovyn , nen arsjitékt mé f vaul fantazee.
A leet er en muzeekkijosk én wa d aute barake n oep zéte. Dieë vuirloeëper van Schobejak Poepelaend ad zoevaul suksés da t den arsjitékt er nog en rolschétseboan leet baibaawe. Ge zee f van eer da 't doar ni ba bleif. Al gaa kwoame n er beerteingte, woafelkromekes en zélefs daenszoale n in aupelucht bai.
Mor da f vaungde n aender boaze ni s zoe plezaent. Dee van de Skala en den Alkazaer zoage n un klaente n afgepikt were duir da kaeremisgedoong, want dee muste ni s zoe vaul takse n on ’t Stad afdoke.
’t Rezultoat was da t er en sosjeteit oepgericht weer oem doar teige n in te goan.
Dee van ’t Arsenoalplain geenge nateurlek in den teigenoanval. Zun stichte n oek en verieënegeeng en probeirde nog mieër volek nor une weengkel te loke duir nog baikaumend’atrakses oit te baawe.’t Geeng zélefs zoevaer da t de kafeiboaze van ’t plain ---dee j oek mei profeteirde van ’t suksés ---verneetstieëndoeëd élentrik leiverde .
Mor ’t was amel en moat ver niks. Degein dee poleteek staereker stoonge, wone nateurlek én in 1910 muste n ale barake n er on geloeëve. ’t Ieënege da mocht blaive stoan was de rolschétseboan, mor dan oemgebaud tot tentoeënstéleengszoal ver Laend en Toinbaa. Doar zauwe nog tot in 1927 berze gorganizeird were. Wat er toongs auverschaut weer et terain van de martkroamers.
De Vaugelemart is drai kilomeiter en alef laengk.Der ston gewoeënlek ongevèèr 400 kromekes. Kromekes mé s zoegenomden anteek, nen eingkele kieër échten anteek, varder van ales oem ’t eite: greungte, froit, vlieës, vis, kèès, weste, sjokelat. Klieëre, neef en al gedroage,muibele n én aa fonauploate. Én vaul bloeme n én plaente. Genoeg oem ’t Reveerenof mé f vol te zéte.
’t Plezaentste zén meschin wél dee staendwaerekers, dee van ale spule probeire te verkoeëpe n oem bavuirbéld oe laif wa d oep te frise: zieëp, parfumeree, ontvéters, kuses oem dee schuite n in oewe rug weg te kraige. Of ze probeire n oe ne neeve portemenei te verlape of en sjakosj ver oe medam.
‘k Mut et oe ni s zege: ge zé d oek al wel toisgekaume mé nen oeëp brol, wer da g’achteraf niks aenders kunt mé doong dan ’t on den ieënen of den aenderen tombela kadau te doong.
Én toch go d’eedere kieër wér trug en lot oe wér wa d’aenders in oewe nek droije. Want albajal bléf et toch en partee plezeer zoe szaungdagsmoreges no de Vaugelemart te kune goan.Nen échten Aentwaerepenér zau w et ver gi géld van de wèèreld wile mise.