064: Teima: Den Taid

Oe loat is't ?

1°Bij de volle uren blijft “ieën eur” in het enkelvoud. Vanaf “twi(ieë)” wordt de meervoudsvorm “eure”gebruikt.

't Is ieën eur. [ tizieëneur](1.00)
't Is twi j eure. [tistwijeure](2.00)
't Is drai j eure.[tizdraijeure](3.00)
't Is veer eure.[tisfeereure] (4.00)
't Is vaif eure. [tisfaifeure] (5.00)
't Is zés zeure. [tisézeure] (6.00)
't Is zeive n eure.[tiseiveneure] (7.00)
't Is acht eure. [tizachteure] (8.00)
't Is neige n eure [tisneigeneure] (9.00)
't Is teeng eure. [tisteengeure] (10.00)
't Is élef v eure. [tizéleveure (11.11)
't Is twélef v eure. [tistwéleveure] (12.00)

2°In de uitdrukking “noa de(n)” krijgen alle getallen de uitgang –e (met j of n als mogelijke overgangsklank): twi(eë)je,draije,zeivene,neigene.De eind –f wordt –v- (vaive,éleve,twéleve).Bij” teeng” wordt de –ng gereduceerd tot –n (teene)

3°Het lidwoord voor het getal is “den” voor een klinker( den achte, den éleve) , een tweeklank( den ieëne), of een dentaal (t of d)( den twi(eë)je, den draije,den teene, den twéleve) en “de” in de andere gevallen ( de veere, de vaive,de zése, de zeivene, de neigene).

’t Is (ieë)ne meneut noa den ieëne. (1.01)
't Is twieë meneute noa den twi(eë)je. (2.02)
't Is drai meneute noa den draije.( 3.03)
't Is f veer meneute noa de veere.(4.04)
't Is f vaif meneute noa de vaive.(5.05)
't Is zés meneute noa de zése.(6.06)
't Is zeive meneute noa de zeivene.(7.07)
't Is z acht meneute noa den achte. (8.08)
't Is neige meneute noa de neigene. (9.09)
't Is teeng meneute noa den teene. (10.10)
't Is élef meneute noa den éleve. (11.11)
‘t Is twélef meneute noa den twéleve. (12.12)
't Is kwart noa den ieëne/ 't Is z e kwarteer noa den ieëne. (1.15)

4° Na “alef” gebruiken we gewoon de hoofdgetallen zonder uitgang. Het getal “twieë” wordt niet gereduceerd tot “twi”.

't Is alef ieën. (12.30)
’t Is alef twieë. (13.30)
’t Is alef drai. (14.30)
’t Is alef veer. (15.30)
’t Is alef vaif. (16.30)
’t Is alef zés.(17.30)
’t Is alef zeive. (18.30)
’t Is alef acht (19.30)
’t Is alef neige. (20.30)
’t Is alef teeng. (21.30)
’t Is alef élef. (22.30)
’t Is alef twélef. (23.30)

5° Na “van” worden dezelfde regels toegepast als bij “noa de(n)”. Zie 2° en 3°.

't Is kwart van den ieëne/ 't Is e kwarteer vuir den ieëne. (12.45)
’t Is kwart van den twije./’t Is e kwarteer vuir den twije. (13.45)
’t Is kwart van den draije./’t Is e kwarteer vuir den draije.(14.45)
Etc.
Waarschijnlijk hebben we hier te maken met een oude datiefmeervoud-vorm (na de voorzetsels “na” en “van” (zoals dat in het Hoogduits nog gebruikelijk is). Ik heb dat niet verder kunnen controleren omdat mij geen studies bekend zijn die hierover handelen.
Opmerkelijk is ook het gebruik van de meervoudsvorm in deze tijdsuitdrukkingen. Het doet mij denken aan soortgelijke vormen in de moderne Romaanse talen.
It.Sono le dieci. Sp. Son las diez. Port. Que horas sâo ? E uma hora. Sâo duas horas.

In het Frans schrijft men " Il est dix heures","à huit heures précises" etc. Maar men hoort geen verschil tussen meervoud en enkelvoud.

6° De hoofddelen van de dag luiden:

mor(e)gen(d)
middag
noamiddag
oavend
middernacht

7° De bijwoorden luiden:

smor(e)ges
smiddags
soaves
snachs

De s- , die eigenlijk een restant is van “des” ( verkort tot ‘s) een genitiefvorm van het bepaald lidwoord, schrijven we vast aan het grondwoord omdat de spreker van vandaag dit als een deel van het bijwoord beschouwt .”morgend”, “oavend”, en “nacht” worden gereduceerd tot:”morge”,”oave” en “nach” gevolgd door de oude genitiefuitgang van de zelfstandige naamwoorden.

8° Wa t dag is 't ?/ Wa t dag zén we ?

't Is
muingdag/moandag
désdag [déstach]/deengsdag
woensdag
daungderdag
vraidag
zoaterdag
zaungdag

Voor “maandag” en "dinsdag" hoort men zowel “muingdag” en "désdag"--- uitgesproken [déstach ] als "moandag" en "deengsdag". De eerste benamingen worden eerder gebruikt door oudere personen. De tweede benamingen zijn lijken mij "tussentaal "ontstaan onder invloed van het AN.

9° Oep wéleken dag…?

smuingdags/smoandags
tdésdags [ téstachs] /tdeengsdags [teengsdachs]
swoensdags
tdaungderdags
svraidags
szoaterdags
szaungdags

*De s- , die eigenlijk een restant is van “des” ,(verkort tot ‘s), een genitiefvorm van het bepaald lidwoord, schrijven we vast aan het grondwoord omdat de spreker van vandaag dit als een deel van het bijwoord beschouwt. Voor een dentaal (t of d) krijgt men hier een ‘t” ( een restant van het voorzetsel “te”, verkort tot t’). Omwille van de gelijkvormigheidsregel hebben we hier gekozen voor de spelling : tdésdags/tdeengsdags, tdaungderdags, svraidags, szoaterdags en szaungdags. Door progressieve assimilatie hoort men eigenlijk:
[tésdachs]/[teengsdachs] [ taungderdachs] [ sfraidachs] [soaterdachs] en [ saungdachs] .
In het geval van [sfraidags] gaat deze assimilatie zelfs over op “de Fraidagse Mart”, waar men eigenlijk “de Vraidagse Mart” zou verwachten. In dit laatste geval schrijven we dus uitzonderlijk een F- .

**Voor “’s maandags” hoort men zowel “smuingdags” als "smoandags"

10° Den oevaulste n is't ?

't Is den ieëste/den twide/den darde/de virde/de véfde[vévde] /de zésde[zézde] /de zeiveste/-ende/den achtste / de neigende/ den teengde/ den élefde [élevde]/ den twélefde [twélevde]: den daerteengde/ de vieërteengde/ de véfteengde/ de zésteengde/de zeiveteengde/ den achtteengde/ de neigeteengde/ den tweengtegste/ den ieënentweengtegste/ den twijentweengtegste/ den draijentweengtegste/ de veerentweengtegste/ de vaifentweengtegste [vaiventweengtegste] / de zésentweengtegste [zézentweengtegste]/ de zeivenentweengtegste/ den achttentweengtegste/ de neigenentweengtegste/ den daertegste/ den ieënendaertegste.


11° Wa moand zén we ?

't Is janewoare / feibrewoare/mèèrt/april/mai/jeunee/ jeulee/ ogustes/séptémber/ oktauber/novémber/désémber

12° Waurde n én Oitdrukeenge dee van vaere n of van dichtenbai mé t den Taid te moake n éme.

Schilderai van Goya : Den Taid


Aawendag AN Ouderdom
Aawer as AN Ouder dan
Aawerdoem AN Leeftijd
Aawerwéts AN Ouderwets
Achteraf AN Achteraf, Nadien
Achterloeëpe AN Achterlopen
Achtermiddag AN Namiddag
Aerefst AN Herfst
Af én too AN Af en toe
Aind/Eingde AN Einde
Aindege AN Eindigen
Alef eur AN Half uur (dim.Alef ureke)
Alefureke AN Half uurtje
Alefvaste AN Halfvasten
Alerailege AN Allerheiligen
Alerzeele AN Allerzielen
Alevendoongkere AN Halfdonker,schemerdonker
Almenak AN Almanak
Anteek AN Antiek
April AN April
Aprilvis AN Aprilgrap Fr. Poisson d’Avril
Asewoensdag AN Aswoensdag
Aud AN Oud
Aunderalef eur AN Anderhalf uur
Aungderbreike AN Onderbreken
Aungderdjoarege AN Honderdjarige
Aungdertuse AN Ondertussen
Aungzieëreimelvoart AN Hemelvaartsdag
Auver en muingd AN Een maand geleden
Auverauvermorege AN Over twee dagen
Auverdag AN Overdag
Auvermorege AN Overmorgen
Auversloape (zenaige n) AN Zich verslapen
Auwerdoem AN leeftijd
Ba ’t begin van AN Bij het begin van
Bedieëme* AN Zo dadelijk
Begin AN Begin
Begine AN Beginnen
Bine n en eur AN Over een uur
Binekert AN Binnenkort
Dag[ch] AN Dag (dim.dageske)
Dageske [g] AN Dagje
Daungderdag AN Donderdag
De léste joare AN In de laatste jaren
De verbaije weik AN De vorige week
De volgenden dag AN De volgende dag
De vuiregen dag AN De vorige dag
Deengsdag /Désdag AN Dinsdag
Den dag van vandoag AN Tegenwoordig, het heden
Den ieëlen dag AN De hele dag
Den ieësten April AN De eerste April
Der was is…… AN Er was eens…....
Derékt AN Dadelijk
Dernoa AN Daarna

Désdag/Deengsdag AN Dinsdag
Désémber AN Désémber
Deur AN Duur
Deure AN Duren
Dieëzekeklimoep (= ir.) AN Hemelvaartsdag (ironisch)
Dik(w)els AN Dikwijls,vaak
Doageleks AN Dagelijks
Doongkere (in den…) AN In het duister
Draikuineenge AN Driekoningen
Duirgon AN Doorgaan, verder gaan
Eeder joar AN Ieder jaar
Eeder moand/muingd AN iedere maand
Eedere kieër AN Telkens
Eedere nacht AN Iedere nacht
Eederen dag AN Iedere dag
Eingde/Aind AN Einde
En tadsje/tédsje geleije AN Een tijdje geleden
Est éme AN Gehaast zijn
Est AN Haast
Eur AN Uur (dim.ureke)
Feibrewoare AN Februari
Fieëstdag AN Feestdag
Geleije AN Geleden
Gemakelek en eur AN Ruim en uur
Gest zén AN Gehaast zijn
Gistere AN Gisteren
Ieën van de doage AN Een dezer dagen
Ieërgistere AN Eergisteren
Ieëst AN Eerst
Ieëw AN Eeuw
Ieëweg AN Eeuwig
Ieëwegad AN Eeuwigheid
In ’t mide van AN In het midden van
In afwachteeng AN In afwachting
In d’ieëste plets AN In de eerste plaats
In de fluir v ze lèève AN In de fleur van zijn leven
In de tookomst AN In de toekomst
In de vr(e)ugte AN In de vroegte
In de weengter AN In de winter
In de weik AN In de week
In de zaumer AN In de zomer
In ieëne kieër AN In één keer
In’t puteke vd weengter AN In t hartje van de winter
Indertaid AN Indertijd
Janewoare AN Januari
Jeulee AN Juli
Jeunee AN Juni
Joar AN Jaar (dim.joreke)
Joar( ‘t …..Stilekes) AN ir.Nooit,”tot Sint Juttemis”
Joarleks AN Jaarlijks
Joongk AN Jong
Joreke AN jaartje
Juigd /zjuigd AN Jeugd
Kaleingder AN Kalender
Karsmis AN Kerstmis
Kert AN Kort
Kieër AN Keer
Klèèr AN Klaar
Klok AN Uurwerk
Kwart noa de vaive AN Kwart over vaif
Kwart veur den twéleve AN Kwart voor twaalf
Kwarteer AN Kwartier (dim.kwartireke)
Kwartireke AN Kwartiertje
Kwartoal AN Kwartaal
Laengen taid AN Lange tijd
Laengk deure AN lang duren
Laengk wégblaive AN Lang wegblijven
Leingte AN Lente
Léste AN Laatste
Lezje/orlauzje AN Horloge
Loat AN Laat
Loater AN Later
Mai AN Mei
Meengderjoareg AN Minderjarig
Meengderjoaregad AN Minderjarigheid
Mèèrt AN Maart
Meneut AN Minuut (dim.menutsje)
Menutsje AN Minuutje
Middag AN Middag
Mide AN Midden
Midernacht AN Middernacht
Mieërderjoareg AN Meerderjarig
Mieërderjoaregad AN Meerderjarigheid
Moand/Muingd AN Maand
Moandeleks /Muingdeleks AN Maandelijks
Moangdag/Muingdag AN Maandag
Moderen [- -‘ - ] AN Modern
Momeingt AN Moment
Momeingtsje AN Momentje
Moménteil AN Momenteel
Morege AN Morgen (bijw./zelfst.nw.))
Moregend AN Morgen (enkel:zelfst.nw.)

Muingdag/Moandag AN Maandag
Naa AN Nu
Nacht AN Nacht (dim.nachtsje)
Nachtsje AN Nachtje
Neevejor AN Nieuwjaar
Neevejorsdag AN Nieuwjaarsdag
Neige vd teeng kieëre AN Negen van de tien keer
Noa de zése AN Na zes uur
Noamiddag AN (na)middag
Noeët ni AN Nooit
Noeët van ze/me lèève AN Nooit van mijn leven
Nog is AN Nog eens
Novémber AN Novémber
Oanfî (Fr.enfin) AN Afijn (eerder gemeenzame taal)
Oavend AN Avond
Oe loat is’t ? AN Hoe laat is het ?
Oeëgen taid AN Hoog tijd
Oeëgenblik AN Ogenblik
Oeërsproongkelek AN Oorspronkelijk
Oem oe loat ? AN Hoe laat ?
Oep ’t ainde/eingd van AN Op het einde van
Oep ’t zjuste momeingt AN Op het juiste ogenblik
Oep deize momeingt AN Op dit moment
Oep den deur AN Op de duur
Oep ne n ik én ne gaa AN In een oogwenk
Oep stoande voet AN Op staande voet, stante pede
Oep verand [-‘ - ] AN Op voorhand
Oep ze vaerekes AN Opnieuw
Oepaawe [-‘ - - ] AN Ophouden
Oepjoage [-‘ - -] AN Opjagen
Oepneef AN Opnieuw
Oepsenifs AN Opnieuw
Oepterneef(t) AN Opnieuw
oepterneeft begine AN Opnieuw beginnen
Oepternift AN Opnieuw
Ogustes AN Augustus
Oitaindelek AN Uiteindelijk, tenslotte
Oktauber AN Oktauber
Onmidelek dernoa AN Onmiddellijk daarop
Onmidelek AN onmiddellijk
Onverwacht AN Onverwachts
Orlauzje/lezje AN Horloge
Palemezaungdag AN Palmzondag
Paseirde weik AN Vorige week
Paseire AN Voorbijgaan
Per slot van reikeneeng AN Per slot van rekening
Pérjaude AN Periode
Poase AN Pasen
Proimentaid (in de….) AN ir.Nooit (tot Sint Juttemis)
Saumers AN ’s Zomers, in de zomer
Schait/de (oep ‘t….van) AN uiteindelijk
Schrikeljoar AN Schrikkeljaar
Sebeet AN Zo dadelijk
Seengkse AN Pinksteren
Seengs AN Sinds
Segaungd AN Seconde
Seidert AN Sedert
Seidertdeeng AN Sedertdien
Seméster AN Semester
Séptémber AN September
Séves AN Zo dadelijk
Sfraidags AN ‘s Vrijdags
Smiddags AN ‘s Middags
Smoandags AN ‘s Maandags
Smor(e)ges AN ‘s Morgens
Smuingdags AN ‘s Maandags
Snachs AN ‘s Nachts
Soaves AN ‘s Avonds
Spooje AN hasten
Stilsto(a)n AN Stilstaan
Stope AN Stoppen
Strak AN Straks
Sweengters AN ’s Winters,in de winter
Swoensdags AN ‘s Woensdags
Szaungdags AN ‘s Zondags
Szoaterdags AN ‘s Zaterdags
Taid AN Tijd
Taidelek AN Tijdelijk
Tdaungderdags AN Donderdags
Tdeengsdags AN Dinsdags
Teige(s)waurdeg AN Tegenwoordig
Teneste joar AN Volgend jaar
Teneste muingd AN Volgende maand
Teneste weik AN Volgende week
Térmain AN Termijn
Tookomst AN Toekomst
Tookomsteg AN Toekomstig
Toong(s) AN Toen
Tot as /Tot da [tota’] AN Tot dat
Tot morege AN Tot morgen
Tot strak AN Tot straks
Tot zeengs AN Tot ziens
Triméster AN Trimester
Uere n on e stuk AN Uren kang, uren achtereen
Ureke AN uurtje
V(er)lei(je) joar AN Vorig jaar
Vaerder doong AN Verder doen
Vakaense AN Vakantie
Van de meungd AN deze maand
Van de momeengt da AN Vanaf het moment dat
Van de weik AN deze week
Van deizen taid AN Van deze tijd, modern,in
Van dieëzekes taid AN Van heel lang geleden
Van naa w af oan AN Vanaf heden
Van taid tot taid AN Van tijd tot tijd
Van tevuire AN Van tevoren
Vandoag AN Vandaag
Vanmiddag AN Deze namiddag
Vanmorege AN Vanmorgen
Vannacht AN Vannacht
Vanoavend AN Vanavond
Vantjoar AN Dit jaar
Vastenoavend AN Vastenavond
Verbai AN Voorbij
Verbaigon AN Voorbijgaan
Verdeurend AN Voortdurend
Verjoardag AN Verjaardag
Verjoardagsfieëst AN Verjaardagsfeest

Verleide AN Verleden (zelfst.nw.)
Verleije muingd AN Vorige maand
Verleije weik AN Vorige week
Verleije AN Verleden (bijv.nw.)
Verlof AN Vrijaf
Verlofdag AN Dag vrijaf
Vertroageeng AN Vertraging
Vieërteengdoage AN Twee weken,veertien dagen
Vleijoar AN vorig jaar
Voeërtdoong AN Voortdoen
Volegend joar AN volgend jaar
Volegende muingd AN volgende maand
Volegende weik AN volgende week
Volegenden deengsdag AN Dinsdag over een week
Vraidag AN Vrijdag
Vreug of loat AN Vroeg of laat
Vreug AN vroeg
Vuir AN Voor
Vuireg AN Vorig
Vuirléste AN Voorlaatste
Vuirloeëpe AN Voorlopen
Wa d eur is’t ? AN Hoe laat is het ? Fr Quelle heure est-il ?
Wachte AN Wachten
Waerekdag AN werkdag
Weengter AN Winter
Weik AN Week (dim.weikske)
Weikdag AN Weekdag
Weikeleks AN Wekelijks
Weir AN Weer
Wéker AN Wekker
Witen daungderdag AN Witte Donderdag
Woensdag AN Woensdag
Wotsj AN Horloge( E. watch)
Zaumer AN Zomer
Zaungdag AN Zondag
Zenaige n este AN Zich haasten
Zjust oep taid AN Juist op tijd
Zjust zés eure AN Precies zes uur
Zoaterdag AN Zaterdag
Zonewaizer AN zonnewijzer

*Verschillen met het AN, die wel eens tot misverstand kunnen leiden ,zijn tijdsuitdrukkingen met “auver”,”bine” en “bine de”.

“Auver” slaat in het Antwerps op het verleden:
Auver twieë doage zén we no de zieë gewést.
AN Twee dagen geleden zijn we naar zee geweest.

“Bine” slaat in het Antwerps op de toekomst
Bine vieërteeng doage gon we no Fraengkrek.
AN Over veertien dagen gaan we naar Frankrijk.

“Bine de” slaat in het Antwerps op een tijdspanne.
Bine de vieërteeng doage mut da d afgewaerekt zén.
AN In een tijdspanne van veertien dagen moet dat afgewerkt zijn.

** “Bedieëme” wordt slechts uiterst zelden nog gebruikt door oudere personen.

13° Vuirbélde
Aawendag Da’k da d in menen aawendag nog mut meimoake
Aawer as A j is vaul aawer as gai
Aawerdoem Oep den aawerdom van 21 joar steeref em .
Aawerwéts Zoe ne plastron da’s toch aawerwéts.
Achter Men klok sto e kwarteer achter
Achteraf Joa, achteraf é d ega gemakelek klape !
Achterloeëpe ‘k Deingk da men orlauzje n achterloept.
Achtermiddag Eedere woensdag in den achtermiddag gon ek zwéme.
Aerefst In den aerefst vale de bloire van de boeëme.
Af én too Af én too mut ne meings is oit zenen bol gon.
Aindege Woar go t da d aindege ?
Alef eur Bine n en alef eur zén ek trug.
Alerailege Alerailege n is ver mai nog altaid nen belangreken dag.
Alerzeele Mé j Alerzeele gon we mé bloeme no ’t kaerekof.
Almenak Wil d ega nen almanak ver volgend joar ?
Anteek Anteek mut meengstes aungderd joar aud zén.
April April is ver aungs de virde moand.
Aprilvis Z’émé nen aprilvis oep zene rug geplakt.
Aud ‘k Veul menaige n ieëlemoal ni j aud.
Aunderalef eur Aungderalef eur éme w oep den train mute wachte.
Aungderbreike As ai sprékt , mui d’em ni j aungderbreike.
Aungderjoarege Den aungderjoarege weer oep ’t stadois ontvange.
Aungdertuse Aungdertuse zal ek e kroiswaurdredsel invule.
Auver en muingd* Auver en muingd is em féfteg joar gewere.
Auver twieë doage Auver twieë doage zén ek der nog gewést.
Auverauvermorege ’t Is daungderdag ,auverauvermorege n is’t zoaterdag.
Auverdag Auverdag mut de waereke, snachs kun de sloape.
Auvermorege Lot da waerek mor stoan ver auvermorege.
Auvermorege Vandoag is’t daungderdag én auvermorege—de zoaterdag-- gon w’alemoal no de sinema.
Auversloape (zenaige n) Mene wéker leep ni j af, ‘k ém menaige n auversloape.
Ba ’t begin van Bij ‘t begin van ’t joar ei t em altaid gooj vuirneimes.
Bedieëme ‘K zal da bedieëme doong, ét nog wa ch geduld.
Begin Ale begin is moojlek.
Begine Zule we der mor on begine ?
Bine de twieë doage* Bine de twieë doage mut da d af zén .
Bine n en eur Bine n en eur zule w’in Aentwaerepe ariveire.
Bine twieë doage* Bine twieë doage zal’t klèèr zén.
Binekert Binekert mute w’amel wéral ékstra betoale.
Dag Eederen dag deingk e kon aa.
Daungderdag Den daungderdag is maine vraijen dag.
De léste joare De léste joare zit em in ’t sukelstrotsje.
De verbaije weik De verbaije weik zén er wéral drai j ongeluke gebuird.
De volgenden dag De volgenden dag is em nimer waker gewere.
De vuiregen dag De vuiregen dag ei t em nog mé t de koarte gespéld.
Deengsdag/Désdag Oep den deengsdag/désdag is de weengkel geslaute.
Den dag van vandoag Den dag van vandoag kun de neemand nog betraawe.
Den ieëlen dag Den ieëlen dag spélt zene radejau volen teub.
Den ieësten April Den ieësten april zite de zote n oep den Bril.
Der was is…… Der was is en schoeën prinsés…………
Derékt Geduld maneke, ik kaum derékt !
Dernoa Dernoa kun d ega j oewaige gosteeng doong.
Derzjust ‘K ém derzjust nog mé j uir getélefoneird

Désdag (zie: Deengsdag)
Désémber Désémber is ver aungs de léste muingd van ’t joar.
Deur Oep den deur begon da d oep men zeinewe te waereke
Deure Da kan zoeë ni blaive deure.
Dieëzekeklimoep (= ir.) Morege n is ’t Dieëzekeklimoep.
Dik(w)els ‘k E'm et em dik(w)els gezei, mor a wilt ni lestere.
Doageleks Da moake wai j eer doageleks mei.
Doongkere (in den…) In den doongkere must em nor ois.
Draikuineenge Mé t Draikuineenge kaume de keengderezeenge.
Duirgon Naa mut ek duirgon of ik kaum teloat oep me waerek.
Eeder joar Eeder joar belauft em wér ’t zélefde.
Eeder moand/muingd Eeder muing mut ek wér krabe n oem er te kaume.
Eedere kieër Eeder kieër da’k eet wil zége, aungderbrékt em mai.
Eedere nacht Eedere nacht lig ek eure waker van ’t lawait .
Eederen dag Eederen dag da’k oep aa gezicht zeeng, is nen dag tevaul.
Eingde Oep ’t eingde geenge z’amel akaurd.
En tadsje/tédsje geleije En tadsje geleije zoong d’en aender leeke.
Est éme Weroem é d ega zoeë’n est ? G’ét taid zat.
Esteg Ge zé s zoe w esteg, sto d oe kot in braend ?
Eur Da s zal ongevèèr en eur deure.Nog wa geduld !
Feibrewoare ‘t Is gebaure in de muingd feibrewoare van vuireg joar.
Fieëstdag Aawen traa zal ne formidoabele fieëstdag were.
Geleije Nog ni s zoe laengk geleije n ad de ni s zoevaul proat.
Gemakelek en eur Da t deurt gemakelek en eur oem doar te geroake.
Gest zén Ge mut ni s zoe gest zén, we wachte wél.
Gistere ‘k Weit et nog of da ’t gistere gebuird is.
Gisterenoavend Gisterenoavend wist ek da nog ni s zeiker.
Ieën van deis doage Ieën van deis doage krai d egai en koek oep oe bakes.
Ieërgistere Ieërgistere was em er nog , naa j is em keivendroager.
Ieëst Wa was er ieëst : en ai of e keeke ?
Ieëw De vuireg’ ieëw zén er twieë wèèreldaurlauge gewést.
Ieëweg Geloeëft mai dan toch : niks bléf d ieëweg !
Ieëwegad ’t Deurde n ieëwegad vuir da s z’oepgetaloeërd was.
In ’t mide van In ’t mide van de nacht begon em te roope gelak zot.
In afwachteeng In afwachteeng zule we mor al en bauke n eite.
In d’ieëste plets Ge mut in d’ieëste plets on oe keengdere deingke.
In de fluir v.ze lèève Dee j aakaramél is nog pesees in de fluir van uir lèève.
In de tookomst ‘k E'm gine geloazen bol oem in de tookomst te zeeng.
In de vr(e)ugte We zule morege n in de vrugte no de Vaugelemart gon.
In de weengter In de weengter komt em benoa ni j oit ze kot.
In de weik “k Zal in de weik is binespreenge.
In de zaumer In de zaumer doong’k ale doage n en téraske.
In ieëne kieër A droongk zen boleke n in ieëne kieër leig.
In’t puteke vd weengter In’t puteke van de weengter zwom auver ’t kanoal .
Indertaid Indertaid éme w’aungzaige rotgamezeird.
Janewoare In janewoare was ales aungdergesnieëd
Jeulee In jeulee gon we gewoeënlek no de zieë.
Jeunee In jeunee j éme de joonge gaste n ékzoames.
Joar (deis….) Deis joar zén we ni mé f vakaense gewést.
Joar( ‘t …..Stilekes) Joa, teraere: komt mor is trug in ’t joar stilekes.
Joarleks ‘k Betoal joarleks me lidgéld van den baungd.
Joongk Gai j ét goo klape: gai zé nog joongk.
Joreke We zén wéral e joreke vaerder.
Juigd /zjuigd Wa d is da toch mé t dee juigd van teigewaurdeg !
Kaleingder Den apoteiker ei me ne neeve kaleingder gegeive.
Karsmis Deis joar gon we Karsmis veere in Spanje.
Kert Au g et kert, ‘k ém ni f vaul taid ver gezieëver.
Kieër ‘k E'm e’ d oe al vaifenzésteg kieëre gezei.
Klèèr On toafel ! ’t Eite n is klèèr.
Klok Dee klok éme w gaereft van aungs boma
Klokslag Klokslag teeng eure krept t em in zene ieëmer.
Kwart noa de vaive Oem kwart noa de vaive kraig ek al oonger.
Kwart vuir den twéleve Oem kwart vuir den twéleve zal’t al te loat zén.
Kwarteer Oem et kwarteer komt er nen tram.
Kwartoal ‘kMut nog ieë kwartoal betoale : dan is’t van mai.
Laengk deure As’t nog laengk deurt zal’t rap gedoan zén.
Laengk wégblaive Woar zot eg a? Ge zé s zoe laengk wéggebleive .
Langen taid ‘k E'm em al langen taid nimer gezeeng.
Leingte (in de ….) In de leingte begine de vaugeltsjes nésjes te baawe.
Léste ’t Zén de léste n on aleve prais;
Loat Beiter loat as noeët.
Loater ‘k Zal en ureke loater kaume.
Mai In mai lége n ale vaugeltsjes en ai.
Meengderjoareg A ge meengderjoareg zé , zé de keekevlieës.
Mèèrt Méért ei f venain in zene stèèrt
Meneut Ge zé ne meneut te loat gelak gewoeënlek
Meneut Ne meneut loater én ‘k was de sigaer gewést.
Menutsje E menutsje ei.’k E'm mor twi j aereme .
Middag Oep de middag pak ek er vaif.
Mide n in d enacht Mide n in de nacht geeng em waendele n in t paerek. .
Midernacht Midernacht is ’t eur van de spoeëke.
Mieërderjoareg A ge mieërderjoareg zé, dan mui de bine.
Moand/Muingd Deis moand/muingd is’t maine verjoardag.
Moandeleks /Muingdeleks We mute muingdeleks afbetoale.
Moangdag/Muingdag Da’s nen otau van de moandag.
Moderen [- -‘ - ] Z’is altaid moderen geklieëd.
Morege Morege zeeng we wél varder.
Moregevreug Moregevreug zal et te loat zén.

Muingd (zie: Moand)
Naa A g’et naa ni doo, dan mut et nimer doong.
Nacht A j ei t den ieële nacht kapélekes gedoan.
Neevejor Ver aleman ne gelukege Neevejor !
Neevejorsdag Mé Neevejorsdag bezeuke w ieël de famile.
Neige vd teeng kieëre Neige vd teeng kieëre n ei t em gelaik.
Noa de zése Noa de zése zén ek vrai, dan kune we goan.
Noamiddag Deize noamiddag blaif ek gezéleg tois.
Noeët ni ‘k Zal noeët nimer doong. Da belauf ek
Noeët ni A zau zoe w eet noeët ni doong.
Noeët van ze/me lèève Noeët van ze lèève zau’k da van em gedocht éme.
Nog is A ge da na nog is doo, dan bezeeng’k oe ni mieër.
Novémber Novémber is mor en tristege muingd.
Oanfî (Fr.enfin) Oanfî, zé d ega na j oep oewe kop gevale ?
Oe loat is’t ? Oe loat is’t, >>Taid oem oe lèève te beitere.
Oeëgen taid ’t Wer d oeëgen taid da g’er eet go d on doong.
Oeëgenblik Nen oeëgenblik, ‘k zén benoa klèèr.
Oeërsproongkelek Oeërsproongkelek stoong er eer e gezéleg kafeike.
Oem midernacht Oem midernacht sloog de taureklok élef in plets van twélef kieëre.
Oem oe loat ? Oem oe loat go d egole no de sinema ?
Oep ’t ainde/eingd van Oep ’t ainde kwam ales oit.
Oep de middag Al de weengkels zén eer geslaute n oep de middag.
Oep de zjuste momeingt A val d altaid bine n oep de zjuste momeingt.
Oep deize momeingt Oep deize momeingt ém ek der gin goesteeng ver.
Oep den deur Oep den deur begint da d oe teige te steike.
Oep ne n ik én ne gaa Oep ne n ik én ne gaa ade ze da gebarlikt.
Oep stoande voot A weer oep stoande voot ontsloage.
Oep verand [-‘ - ] A’k da d oep vuirand ad geweite !
Oep ze vaerekes Ge zul d ales oep ze vaerekes mute doong.
Oepaawe [-‘ - - ]/Stope Ge mut oepaawe mé s zoe te zoage.
Oepjoage [-‘ - -] Joagt me ni j oep ei of ‘k doong niks nimieër.
Oepneef Wa? Ales oepneef ? Gai ze s zot zeiker ?
Oepsenifs Begint er mor on. Ge kun d ales oepsenifs doong.
Oepterneef(t) Mut ik na j ales wér oepterneeft gon doong ?
oepterneeft begine We zule oepterneeft mute begine.
Oeptschaitevandemart Oeptschaitevandemart zei ze dat ze ni mei geeng.
Ogustes Ogustes was en gooj moand ver d’otéls on de kust.
Oitaindelek Oitaindelek gaf em too, da d ai j et gedoan ad.
Oitschieëje Go de na j oitschieëje mé t da maneke te trèètere !
Oitstéle Ge kunt da ni langer oitstéle.
Oktauber Oktauber was en tristege moand deis joar.
Onmidelek dernoa Onmidelek dernoa vertrok em no den boite.
Onmidelek Ge go t da onmidelek doong of ik bol e’ d af.
Onverwacht Den beibi kwam totaal onverwacht mide n in de nacht.
Orlauzje A kreig en gaa w orlauzje ver féfteg joar deengst.
Paseirde weik ‘k Zén uir paseirde weik teigegekaume oep de Mèèr.
Paseire ‘k Mut der toch paseire?’k Zal da ver aa meibreinge.
Per slot van reikeneeng Per slot van reikeneeng is da d amel ni s zoe belangrek.
Pérjaude W’éme n en moojleke pérjaude duirgemokt.
Polsorlauzje En polsorlauzje n is wél gemakeleker as zoe’n roap.
Proimentaid (in de….) Alei, saleu! Tot in de proimentaid !
Roap Oep den bompa zen roap sto ne lokomoteef
Saumers Saumers is ’t vaul t’ieët in ‘t Zoide.
Schrikeljoar Oem de veer joar is er e schrikeljoar.
Sebeet ‘K zal ’t sebeet doong.
Seengkse Wanieër sto de Seengkse Foeër ?
Seengs ‘k Zén al seengs gistere n aunderwég.
Segaundsje E't wa ch geduld .Nog e segaundsje, dan ém ek gedoan
Segaungd Oep ne segaungd ade ze da ch gebarlikt..
Seidert ‘t Is seidert Neevejorsdag da’k oe nimer gezeeng ém.
Seidertdeeng Seidertdeeng ei t em et oeëg in zen staer.
Seméster Nog ieëne seméster én ’t schauljoar is afgeloeëpe.
Séptémber In ’t begin van séptémber begint da spéleke n oepneef.
Séves E't nog en bitsje geduld.A komt séves.
Sfraidags Sfraidags gon we no de Fraidagse Mart.
Smiddags Smiddags doong gine klop nimieër.
Smoandags Smoandags é mek gewoeënlek nen aute kop.
Smor(e)ges Smorges kan ek mé moojte n oit menen tram.
Smoregesvreug Zoe smoregesvreug ém ek gin goesteeng oem ’t eite.
Smuingdags Smuindags zén ek gine meings.
Snachs Snachs geeng em gereigeld oep maraude.
Soaves Soaves zite z’altaid no den téleveeze te koekeloore;
Soavesloat A zat te bloke ver zen ékzoame tot soavesloat.
Soems Soems é mek goesteeng oem em en véteeng te geive.
Spooje Spooj d oe of ge mist oewen train nog.
Stilsto(a)n Ge sto t der ni ba stil: da kan eederieën auverkaume.
Stope/oepaawe ’t Wert taid da ge go stope mé smoeëre.
Strak ‘k Kaum strak wél is langs.
Sweengters Sweengters amezeire w aungs mé gezélschapsspélekes.
Swoensdags Swoensdags is maine vraijen dag.
Szaungdags Szaungdags gon we nor aungzen boite.
Szoaterdags Szoaterdags steik ek ni f vaul oit.
Taid Gai j ét noeët ginen taid ver mai.
Tdaungderdags Tdaungderdags weit ek gewoeënlek ni wa t doong.
Tdeengsdags Tdeengsdags sloap ek oit tot noa de middag.
Teige(s)waurdeg Teigewaurdeg is’t altaid wa mé j aa.
Teneste joar Teneste joar go nek ver en muing nor Ameireka.
Teneste muingd Teneste muingd kraig ek dobel prei.
Teneste weik Teneste weik mut men woaterlaideeng gopereird were .
Térmain Den térmain oem te réklameire is verbai.
Tookomst Wa go t de tookomst on nog breinge ?
Tookomsteg Zen tookomstege n is en vrémde dee ni f van eer is.
Toong(s) Toongs da wai joongk woare, bestoong da d amel ni.
Tot as /Tot da [tota’] Na go de wachte tot da d oe w eite klèèr is.
Tot morege Alei, tot morege n in Den Eingel !
Tot strak Tot strak oep de Seengtanekesboeët!
Tot zeengs Tot zeengs én de weengd vanachter.
Triméster Den ieësten triméster is ales goo f verloeëpe.
Uere n on e stuk A kan eure n on e stuk oep zen gitaer zite speile.
Ureke A g’eer wilt wachte. Bine n en ureke zén ek trug.
V(er)lei(je) joar Vlei joar was ’t eer ieël wa plezaenter.
V(er)lei(je) muingd Vlei muingd ém ek wa mieër verdeengd.
V(er)lei(je) weik Vlei weik zag ek et nimer zite.
V(er)lei(je)joar Vlei joar is de mizeire begone.
Vaerder doong ‘k Zal mor vaerder doong wer da ‘k mé beizeg was.
Vakaense In jeulee begint de groeëte vakaense.
Van de momeengt da Van de momeingt da’k da wist, zén ek er mé gestopt.
Van de muingd Van de muingd trék ek mieër prei.
Van de weik Van de weik ém ek nachtdeengst .
Van deizen taid E stoeferke n is nimer van deizen taid.
Van dieëzekestaid Da’s al laengk verbai: da’s van dieëzekestaid.
Van naa w af oan Van naa w af oan go de no mai lestere !
Van taid tot taid Van taid tot taid mut d’ is van oewe graungd gon.
Van tevuire Ad ek da f van tevuire geweite !
Vandoag Vandoag blaif ek tois:’k veul menaige ni ch goo.
Vanmiddag Vanmiddag zal ek da d amel oproime.
Vanmorege Vanmorege kon ek mé moojte n oit men béd.
Vannacht Vannacht é mek gin oeëg dichtgedon.
Vanoavend Vanoavend mute we da f veere.
Vantjoar Vantjoar é de ni f vaul oitgestauke, ales is blaive lige.
Verbai Da’s na verbai; we zwaige derauver.
Verbaigon E't wa ch geduld. Da ch go wél verbai .
Verbaivleege A g’oe w ameseirt dan vleegt den taid verbai.
Verdeurend A zit mai verdeurend oit te lache.
Verdwaine ‘t Verdwein amel gelak snieë ver de zon.
Verjoardag Gelukege verjoardag !
Verjoardagsfieëst We gon e groeët verjoardagsfieëst aawe.
Verleide Auver ’t verleide vèège we de spaungs.
Verlof ‘k Kraig gin ékstra verlof deis joar.
Vertroageeng Den train ei wéral is e kwarteer vertroageeng.
Vieërteeng doage Oem de vieërteeng doage mut ek no den doktaur.
Voeërtdoong Doo mor voeërt ge zé ch goo beizeg.
Volegend joar Volegend joar zal ales achter de rug zén.
Volegende muingd Volegende muingd kaum ek nor ois.
Volegende weik Volegende weik é de taid genoeg oem da te doong.
Volgenden deengsdag Volegenden deensdag traut mene joongste zuing.
Vraidag Lifst oep zoaterdag mor vraidag is oek goo.
Vreug of loat Vreug of loat go de der spait van éme.
Vreug A j is ale doage vreug de boan oep.
Vuir Main orlauzje sto wél e kwarteer vuir.
Vuireg Oep me vuireg waerek wa ales vaul ieënvaudeger.
Vuirléste A’s altaid de vuirléste van zen groep.
Vuirloeëpe Da wilt dan luke.Main orlauzje loept altaid vuir.
Wa d eur is’t ? Wa d eur is’t da we mute kaume no da fieësje ?
Wachte Ge zult nog éfkes mute wachte .
Waerekdag Oep waerekdoage mui d eer ni parkeire.
Weengter De weengter sto f vuir de duir.
Weik Nog en weik én dan go we mé f verlof.
Weikdag De weengkel is alle weikdoage n aupe.
Weikeleks A leivert weikeleks neef materjoal.
Weir Wa d e weir ! De rèège valt mé bake n oit de lucht !
Wéker Mene wéker is vanmorege ni j afgeloeëpe.
Woensdag Woensdag is goo. Mor zee t dan da g’oep taid zé.
Wotsj ‘k E'm men wotsj vergeite n in ’t kabineke .
Zakorlauzje Vreuger ade n ale sjike mane n en zakorlauzje.
Zaumer De zaumer mag ver mai part nog laengk deure.
Zaungdag Volegende zaungdag go nek aungs taent bezeuke.
Zjust A j is zjust vertroke.A g’oewaige n est kun d’em nog te pake kraige.
Zjust oep taid Ge zé sj zjust oep taid oem mei on toafel te gon.
Zjust zés eure Zjust zés eure n ei t da spéleke gedeurd.
Zoaterdag De zoaterdag is ver mai nen dag da’k is mag oitbloaze.

VANITAS