055: Juigdérinereenge

Ik zén gebaure oep den darde jeulee van ’t joar neigeteengaungderdveerendaerteg. ‘k Zén dus marsjandees van vuir den twide wèèreldaurlog.(‘k Zit naa w al oep tram zeive.) Van men ieëste keengderjoare tot et begin van den aurlog weit ik niks. ‘k Was nog te joongk. Mor ’t begin van den aurlog da weit ek nog goo. Aungs voader must teige de moefe gon véchte. Mor ‘t deurde ni laengk of de bélegskes moeste n un bieëne n aungder un aereme neime én gon loeëpe nor Fraengkrek. ‘k Weit nog goo da’k in de wai j on’t speile was én e kloaverkeveer vaungd . Ze zeije da ge dan ne weings mocht doong. Ik weingste da mene pae trug nor ois zau kaume. En geloeëf et of ni mor nog gin weik loater was aungs voader tois. ’t Was nateurlek groeët fieëst ! Al aungs gebeure weere n oitgenoeëdegd. Da weer der en zate prosése ! Ieël de stroat was zoe zat as e kanon. En aungs voader zélef kon nimer oep zen bieëne stoan. Dieë weer de volgenden dag waker mé ne koater dieë en ieël weik zau blaive deure. De volgende doage was ’t pirekendun. W’ade n ales wa da we nog ade oepgesoepeird oep ieënen dag.
‘k Weit nog da we mé j aungs voader no ’t stad geenge oem te gon zeeng oo da t dee moefe auver de Kaizerlai én de Mèèr marsjeirde. Naa nog oeër ek un mé j aizere blékskes besloage bote duir mene kop klétere. Ik deingk da ‘k toongs nen oat gekreige n ém teige n ales da mé j en uneformke paradeirt. G’ad dee un bakes mute zeeng. Dee kloeëtzake dachte da s z’ ieël de wèèreld geenge veroeëvere. En ’t ei meschin ni f vaul geschole.
Oep nen oavend zoate w alemoal in ’t kuikeske raungd de Luivese stauf aungs baukes én aungs braendneitelsoep oep t’eite.
’t Was puteke weengter. Inieës oeëre we boite nen Dets brule: “Licht aus, Schweinhund !”. Én dan was’t éfkes stil. Mor dan oeërde we wér e geroop én e geblaf van éséssers. We deije da léste pireke licht nog oit én dan ging aungs voader stilekes de stroat inloore van achter de drapereeje. We scheite n in aungs broek van de schrik én we zweige n alemoal gelak vermoeërd. Aungs mooder ad uir aend oep mene maungd gelei want ze was bang da kik zau begine jamere. Ik stikte benoa. Da deurde en ieëwegad. Oitaindelek dei j aungs voader tieëke da we wér mochte n oaseme. Wa was er na gebuird ? Wél, de schrainwaereker dieë n on ‘t éngde van aungs stretsje zene n ateljee j ad, ad vergeite en ieël klai veingsterke zwart te moake. De Detse n ade gezei da we soaves gi licht no boite mochte loate schaine want dan zauwe d’ Éngelse of d’Ameirekoane boembardeire. W’oeërde nog nen otau wégraije én dan weer ales moisstil. Mor de schrik zat er ba j aungs in. Al ’t licht weer vergoo w oitgedon én we kraupe in aungzen ieëmer.
De volgende morege stoong ieël de beurt der nateurlek auver te vertéle. Eederieën vroog zenaige n af wa dat dee kloeëtzake mé j aungze schrainwaereker gedoan ade. Zen vraa zei al blèètend da de Moefe em ade meigenaume. Dieë n éme we noeët nimer truggezeeng.
Nen andere kieër – we zoate toongs al alemoal in de kélder—kwoame de smeirlape n oep aungs verduir boongke. Ze reepe :” Aufmachen, schnell, verdammt noch mal ‘”. Men breur kraup de kéldertrap oep en geeng de verduir aupedoong. De Moefe steremde bine récht de kélder in. Éfkes wiste ze ni ch goo wa zége want z’oeërde radejau Berlain mé t dets aurlogspropaganda. ’t Geeng der van “Sieg Heil, Sieg Heil,Sieg Heil !”. Ze bezoage n aungs of da we van Mars kwoame. Én dan kwam er oep da bakes van de grutste Moef en idjaut lageske. “ Gut so, weiter machen !” reep em . A droide raungd, sloog zen bote teigenieën én zene aerem geeng noremoeëg terwail em reep: “Heil Hitler !”. Aungs voader reep da d oeëk, mor pesees toch mé wa meengder auvertoiging. Wa t doo ne meings al ni oem ze vél te réde ? De Moefe krefelde trug den trap oep én wai koste trug normoal oaseme. As ze vaer genoeg wég woare begon aungs voader te lache. Mor mé s zoe e zeinewachteg lageske da ge gewoar weer da t em stoong te trile n oep zen bieëne van alteroase.
Ge zult na meschin zége: “Lesterde gole dan no Berlain?” Balange ni! Wai j ade twieë radejaus . Den ieëne stoong oep Laungde. Dieë weer ieël stilekes gespéld én dieë kone w’ onmidelek kamoefleire. Den aendere stoong oep Berlain klèèr oem arder te zéte as de Moefe zauwe binekaume. Van de moméngt da s z’oep de verduir boongkte, weer Laungde ieëmel oitgedroid en begon Berlain volenteub te speile. Gelukeg woare dee Detse derin getrapt aenders ade kik da d ole ni kune vertéle, deingk ek.
Aungs beure n ade ne stroataungd, en téfke. Oep ne goojen dag mut ze vol gerokt zén want ze vrooge n on aungs mooder of da kik meschin e klain aungdsje zau wile. Aungs voader was er aigelek teige mor noa vaul gezoag kreig ek toch men goesteeng. Ik mocht da mermel gon oale mor ik must belauve da kik er zau ver zerege. Én zen eite must ek zélef van menen zaungdag betoale. E mandsje da vaul te groeët gewere was ver dee teif kreig ek van de beure oem menen Blaki in te lége. Ik zéte da mandsje néfe men béd én stopte dieë n oavend den Blaki j aungder en versleite seze. Ge zee van eer da t da zoeë ni bleif. Der geeng gine nacht verbai of a lag al ba mai j in’t béd. Ik sleep mé j em in men aereme gelak aender keengdere deije mé j unen tédibèèr. Zoaleg was da ! Ik zén noeët nimieër zoe gelukeg gewést as toongs. Blaki was menen béste moat. ‘K zau er mé no ’t schaul gegoan zén, mor da mocht nateurlek ni. A ‘k tois kwam van ’t schaul stoong em al te jaengke in de gaengk, én a ‘k binekwam sproong em gelak e zoteke teige menen boik. ‘k Geeng er ale doage me waendele noa da’k men oiswaerek ver ’t schaul gemokt ad.
Oep ne kieër begon den Blaki te maengke. A slépte zen achterste poeëte auver de graungd. A jaengkte nog a ‘k toiskwam mor spreenge da geeng nimieër. A was verlamd on zen achterste poetsjes. Én toch kraup em nog duir de gaengk oem me ne goojendag te kaume zége a ‘k toiskwam. ‘k Zén nog ne léste kieër mé j em gon waendele oep den Brém. Ieël den taid ém ek em in men aereme gedroage terwail da t de troane n auver men koake leepe. A’k toiskwam stoong de véterenèèr al klèèr oem em e spetsje te geive. ‘k Eeld den Blaki vast teige me laif én ‘k vulde zen artsje klope. A zag no mai mé s zen broin oeëgskes . A snapte der niks van. Dan spaut de véterenèèr ‘t vergif in ze léfke. Efkes nog probeirde n em los te kaume, mor dan veel ze kopeke no beneije. A was doeëd..’k Zén boitegeloeëpe én ’t was al pikendoongker a ‘k trug toiskwam . Men auwers stoonge n ongerust oep mai te wachte. Mor ze zeije niks. Ze pakte me j is goo vast én brachte me no me zolderkoamerke. Ieël de nacht ém ek lige blèète. Blaki lag ni in ze mandsje én oek ni ba mai in’t béd.
’s Moreges bracht aungs voader me no ’t schaul. Ik zag da t em eet zei teige den aungderwaizer. Én dieë pakte me ba nen aerem én bracht me no de klas. A zéte me in men baengk én vreif is auver mene kop zaungder eet te zége. Dieën dag én oek nog de volgende doage em ek niks goeërd of verstoan van wa da t den aungderwaizer zei. Mor dieë leet me mor doong tot da’k stilekesoan auver me verdreet gerokt was. Da was nog is nen aungderwaizer! Dee moake ze nimieër.

Den Obus was ne stroizen Broabander. E pèèrd mé j en kaungt zoe w as ge nog noeët gezeeng ét. Den ieënegen boor dieë nog in de Beivernaezjelai woeënde ad on ’t eingd van aungs stroat en wai woar da t em den Obus leet groaze. Ale doage noa ’t schaul geengk kik no da bieëst. Da was ne gooje loobas. A was groeët én loemp mor a j ad e goo karakter. Ieëst strieëlde n ek wa d auver zene groeëte kop. Mieër deeref ek ni, want ‘k was er aigelek toch ni s zoe gerust in. Mor stilekesoan deeref ek al wa mieër. ‘k Gaf em is e peike en de volgende kieër e klauntsje. De volgende doage kwam em afgeloeëpe. De graungd doaverde n er van. Moande n ei t da gedeurd én dan oep nen goojen dag kon ek nimer no de wai gon. De Detse zoate n auver ’t Albèèrkanoal én de schaerepschuters schaute oep ales wa t da bewaug. Den boor ad ginen taid gad oem den Obus oit de wai t’oale én in zene stal te zéte. Dieë groasde mor varder. ’t Weer oavend én den Obus was nog altaid in de wai. ‘k Must van aungs mooder no menen tram in me zolderkoamerke. De volgende morege---nog vuir da’k no ’t schaul geeng--- zén ek gon zeeng no den Obus. Dieë lag stilekes oep de graungd. A boezjèèrde gin vin. Én ik kon er ni notoo gon oem te zeeng of da t em meschin sleep. Mor joa, ‘k moest no ’t schaul, nor d’Éleezabétplak. ‘s Oaves a’k toiskwam lag den Obus nog alted oep zen zai in de wai. Twieë weike n ei ’t em der geleige. Aindelek weere de moefe n oit Maereksoem verdreive én kon ek gon zeeng wa t er mé t den Obus gebuird was. ‘k Geeng er stilekes notoo. Mor ‘k kon er ni dicht baikaume. Den Obus lag der te rote. ’t Stoongk eure n in de weengd. Én ‘k zag de moije n oit zenen boik kroipe. ‘k Was er zoe van aungderstenbauve da’k gelak ne zot nor ois geloeëpe zén. Tois vrooge ze wa t da ‘t er schieëlde. Mor ik kon gi waurd zége. Men aawers zén dernoa oek no de wai geloeëpe én dan éme ze begreipe weroem da kik zoe van men mélek was. As ek naa zoewe pèèrd zeeng mut ik altaid on den Obus deingke én reek ek de laikestaengk van rot vlieës. ‘k Ém nog altaid ne fèèbel ver zoeë ’n pèèrde.

Der was ne V1 in de Gaesstrot gevale. Men breur kwam et aungs zége. We troke rap aungze frak oan én koerste der notoo.
Toongs da we der oankwoame zag et er zwart van ’t volek. Ze stoonge n amel te zeeng nor een ois oep nen oek. (of wa t er van auverschaut). De twieë zaigeivels woare n eroit gesloage , mor de vloore eenge n er nog. Oep de twide verdeepeeng zoage we ’n béd stoan én in da béd lag maine schaulkameroad. A bewaug nog wa. Mor we zoage n oek da t er blood van ’t béd oep de vloor lékte. Ieëst woare n et mor drupeltsjes, mor dan begon da raper te loeëpe. Oitaindelek saipelde n et van de vloor van de twide verdeepeeng no de vloor van d’ieëste verdeepeeng, tot da d et beneije oep den trotwaer lékte. De pompeers dee gekaume woare kone n er ni baikaume. Gine meings moofde. We stoonge der alemoal oep te zeeng zaungder e waurd te zége. Inieës reep ieën van dee pompeers da we muste n achteroitgon. Ieël da kot begon te kroake. We leepe n amel wég no ’t aender eingd van de stroat én achter aungs kwam ales mé vaul lawait no beneije. Éfkes zoage we gine steik van ’t stof da raungdvlaug. Én dan droide w aungzaige um en zoage we dieë joonge der lige. De vuiregen dag ade we nog soame kateke gespéld oep de speilplets van ’t schaul én naa lag em der in ne groeëte plas blood gelak en voil vod. Ik kan ni j in de beurt kaume van de Gaesstrot of ik mut er on trugdeingke.