065: Teima : De Famile.

Achterkleindochter achterklaindochter
Achterkleinkinderen achterklainkeengdere
Achterkleinzoon achterklainzuing
Baby beibi

Betovergrootmoeder bétauvergroeëtmooder /bétauvergrutmooder
Betovergrootouders bétauvergroeëtaawaers
Betovergrootvader bétauvergroeëtvoader/bétauvergrutvoader
Broe(de)r breur (dim.brureke)
Bruid broid
Bruidegom broidegoem
Dochter dochter (dim.dochterke)
Drieling draileeng
Echtgenoot man,maine/mene lakere(ironisch),dieë van mai, mene Veingt (5)
Echtgenote /echtgenoot vraa, mene n aleven traaboek (ironisch),dee van mai, dee van aungs,me waif (5)
Familie famile
Familieleden famileleide
Grootmoeder groeëtmooder/ grutmooder, memoo , boma, voamoo(1)
Grootouders groeëtaawers

Grootvader groeëtvoader,grutvoader, vevoa, bompa, moovoa (1)
Halfbroer alefbreur
Halfzuster alefzuster
Halve wees alef wieës

Kind (nog in luiers) platkeengd/buselkeengd
Kind keengd (dim.kineke)
Kinderen (collectief) klai(n)mane
Kleindochter klaindochter
Kleinkind klai(n)keengd
Kleinzoon klainzuing
Koppel kopel (dim.kopeltsje)
Mama (vocatief) mama,mams, mae, maeke memaeke, moo,moeke
Meter/peettante/petemoei meiter/pétsje
Moeder mooder
Nageslacht noageslacht
Neef neif(= oom- of tantezegger) , kozain/koze (= zoon van oom of tante) (3)
Nicht nicht
Oom noongkel Fr (mon)oncle (4)
Ouders aawers
Overgrootmoeder auvergrutmooder
Overgrootvader auvergrutvoader
Papa (vocatief) papa,paps,pae,paeke,pepaeke,voa,voke
Petekind peitekeengd
Peter/peetoom/doopvader/peetvader peiter(e)
Schoondochter(2) schoeëndochter

( Wa stélt deis beileke vuir ? Is da meschin e kadauke ver en schoeënmooder ?)

Schoonmoeder schoeënmooder
Schoonouders(2) schoeënaawers
Schoonvader (2) schoeë(n)voader
Schoonzoon(2) schoeënzuing
Stiefdochter steefdochter
Stiefkind steefkeengd
Stiefmoeder steefmooder
Stiefouders steefaawers
Stiefvader steefvoader
Stiefzoon steefzuing
Tante taente (4)
Tweeling twieëleeng
Tweelingbroer twieëleengbreur
Tweelingzuster twieëleengzuster
Vader voader(dim.voaderke),voa( dim.voke),papa
Verloofde verlaufde
Verwanten(zeer verre….) famile in’t zeiveste knoe(ë)psgat(6)
Verwantschap verwaentschap
Voogd vaugd
Voorouders vuiraawers
Vrouw vraa(dim.vrauke)
Weduwe weif
Weduwnaar weivenér
Wees wieës (dim/wieëzeke)
Weesjongen wieësjoonge
Weesmeisje wieësmaske
Wijf waif (dim.wéfke)(5)
Zoon zuing (mv zuine)(dim zuintsje/zuineke)
Zuster zuster (dim zusterke)



(1)
memoo ,voamoo,grutmooder
vevoa, moovoa, grutvoader

Deze eerste benamingen gaan terug op het systeem zoals dat nog bestaat in de Scandinaafse talen : Zweeds:mormor (moedersmoeder) farmor (vadersmoeder) morfar(moedersvader) farfar (vadersvader). De termen “voamoo”( grootmoeder van vaders kant) en “moovoa” (grootvader van moeders kant) worden zelden nog gehoord in het Antwerps. De termen “memoo” en “vevoa” worden thans gebruikt om beide grootmoeders en beide grootvaders mee aan te duiden.
De benamingen “groeëtaawers”,“grutmooder” en “grutvoader” zijn ( ook in het AN) Lehnübersetzungen van de Franse termen “grandparents”, “grandmère “ en “grandpère”.

(2)
Zo zijn ook de woorden “schoeënaawers”,”schoeënmooder”, schoeënvoader”, “schoeënzuing” , “schoeëndochter” etc. Lehnübersetzungen van de gelijkaardige Franse benamingen: “beaux -parents”,”belle mère”,” beau- père” ,”beau-fils”,”belle-fille,”beau-frère” etc.. Het woord “zwager” is onbekend in het Antwerps.
(3)
“ kozijn”(verkort tot “koze”) is ontleend aan het Frans (cousin). De vrouwelijke vorm “cousine” wordt niet gebruikt in het Antwerps. Alleszins heeft het woord “kozijn(onzijdig)” in het AN een totaal andere betekenis (= raamkozijn, vensterbank) , waarvoor de Antwerpenaar het woord “raichel”gebruikt (vergelijk met AN richel).
(4)
“taente”en “noongkel” zijn eveneens van oorsprong Franse woorden. “Taente”--- zoals ook in het AN--- gaat terug op Oudfrans “ ta ante” (vgl.Eng.aunt). “ Noongkel” is ontstaan uit “mon oncle”. In beide gevallen werd een verkort bezittelijk voornaamwoord proclitisch aangehecht en werd het geheel als één woord beschouwd. Dat blijkt ook uit het woord “mataent” (d.i. ma+ ta +ante !!!) . De Franssprekende Brusselaar zegt zelfs “ sa matante” (d.i. sa+ ma+ta
+ante !!!!!!).
(5)
“waif” en “veingt” zijn voor de meeste sprekers eerder vulgaire termen. ( Dit in tegenstelling tot het Eng.wife ) De verkleinwoorden “ wéfke” en “veingtsje” daarentegen zijn eerder troetelnamen. “Ne veingt” wordt ook wel gezegd van een gecastreerde ezel !
(6)
“knoe(ë)psgat” is volksetymologie voor “kneeschap”. “Knee/knie” betekende vroeger niet alleen “knie” maar ook “verwantschap”. Het enige nog in het AN bestaande, daarvan afgeleide woord, is “evenknie” d.i. “ familielid met dezelfde verwantschapsgraad.
(7)
De bezittelijke voornaamwoorden bij “voader, voa, mooder,moo” wijken af van de algemene regel.
Mai voader . Aa voader. Zai voader. Uir voader. Aungs voa(der). Un voader. (De doffe “-e” valt weg; Ole blijft onveranderd)
Tegenover: Maine zuing.Aawe zuing.Zaine zuing.Uire zuing.Aungze zuing. Une zuing.

Wel zégt men “Aungze Voader…….” (aanhef van het gebed) onder invloed van de geschreven taal.
Bij “papa” hoort men beide: Aungs papa/Aungze papa (verschillend naargelang de spreker).
(8)
De woorden “oom” en “zwager” worden niet gebruikt in het Antwerps.
De woorden “opa” en “oma” worden door zeer jonge kinderen reeds courant gebruikt ( onder invloed van het AN dat ze op school leren). Daarentegen hoort men steeds minder en minder de woorden “boma” en “bompa”. Die termen worden thans te veel geassocieerd met “hulpbehoevende oudjes in rusthuizen”. Ze worden vervangen door de AN- woorden “oma” en “opa” of door allerlei nieuwvormingen die sterk kunnen verschillen van familie tot familie.