Aentwaereps

maandag, april 17, 2006

011:De Poesje

De Poesje van de Lange Waper

De Poesje van de Lange Waper is z e poesjenéletéjoater da’ t Aentwaerepse tradeese van den aawe Poesje wilt vaerder zéte.
Wa s zén na j aigelek poesjenéle ?
Da s zén stangpoepe. Dee j éme en aizeere stoaf on une n aute kop én en stoaf on ieën van un aende. As de speilers ze loate n oeptreide , dan were z’ieëst lèèvendeg. De Nuis, De Kop, De Schele n én Béleke ’t s zén amel figeure mé j e peiperkoeke n art én e groeët bakes. Ze gon ver neemand oit de wég. Oek ni ver Lusifér mé j al zen deuvels én zeiker ni f ver spoeëke n of droake mé schaerepe taende. D’Aentwaerepse poesjenéle babele in ’t plat Aentwaereps mé kuineenge, preengsése n én ministers.
Vergét ni: e poesjenéletejoater is f ver groeëte meingse. De klainmane steure ze no de “poepekas”.Wee der mieër wil d auver weite, dieë mut mor is béle no numerau 03/440.60.90 mor noa w alefzeive soaves. Go d’oek is éfkes zeeng oep:
http://users.skynet.be/lange.wapper Of steur d en iemeiltje no lange.wapper@skynet.be

donderdag, april 06, 2006

De Stieënaawer

zondag, april 02, 2006

010: De Soage van d'osevéle




Toongs da s ze den ieëste stieën leije van de katedroal, konstateirde ne waerekman dat den bauput ieëmel aungder woater geloeëpe was. Én ze kone n em ni leig kraige. Ne simpele métser ad t er en oeploseeng ver, dee j em de volgenden dag zau vuirstéle, in roil ver nen oeëp géld. Zain idei was de put vol osevéle te lége. Mor ze zuineke n ad ales goeërd én noada t em da on ze mooder vertéld ad, geeng em no den baumieëster oem em te zége wa da t em must doong. Én joa, da d eelep. As de métser na j oep de waeref kwam, was ales al gedoan. De métser leep no zen eske in de Kopstrot. A pakte n en plaengk én sloog ze zuintsje doeëd. Zen vraa ei d uiraige dernoa van verdreet verzaupe. Van de métser ei neemand achteraf nog eets goeërd. De kaerek gerokte stilekesoan af, oep den taure noa.Toongs da t den ieësten taure klèèr was, voelde ze da t de graungd ni ch goo was, zoedoaneg da t den taure nog altaid wa boezjeirt. Mor oemda ze dieë métser nimer zoage, deeref neemand er nog oan kaume.

001:Inleiding / Inlaideeng

©March 2006 [Contact:godzjumenas@gmail.com]
No part of this blogspot may be reproduced in any form by print, photocopy, microfilm or any other means without written permission from the author.
Niets uit deze blogspot mag worden verveelvoudigd/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.


Antwerps is een taal zoals iedere andere taal. Het enige verschil is dat het niet de taal is van een land .
Aentwaereps is z en toal gelak eeder aender toal.'t Ieënege verschil is z da s ze ni de toal is f van e laend.
Een land met een koning, een leger en een vlag. De zogenaamde officiële talen zijn politieke konstrukties.
E laend mé ne kuineeng, e leiger én en vlag. De zoegenomde ofis-jeile toale zén poleteeke konstrukses.
Taal en politiek zijn twee verschillende zaken. Politici proberen altijd de minderheidstalen uit te
Toal én poleteek zén twieë verschilende zoake. Poleteekers probeire n altaid de klain toltsjes oit te
roeien. Kijk maar naar Frankrijk waar ze 't Baskisch, 't Bretoens en 't Provençaals als minderwaardige
rooje. Zee mor no Fraengkrek wer da s ze 't Baskis , 't Bretoongs én 't Provénsoals as meengderwoardege
taaltjes zoveel mogelijk willen negeren. 't Zelfde zien we in Spanje met het Galicisch, het Baskisch, het Catalaans
toltsjes zovaul muigelek wile negeire. 't Zélefde zeeng w' in Spanje mé j et Galeesis, 't Baskis , 't Kataloans
en het Calo' van de Zigeuners. Daarentegen hebben ze in Scandinavië: Deens, Noors en Zweeds, alleen maar
én 't Kalo van de Siguiners. Doarenteige n éme z' in Skandinoaveje: Deins, Naurs én Zweids, alieën mor
omdat het drie verschillende staten zijn, terwijl ze evengoed Skandinaafs zouden kunnen spreken
oemda t da t drai verschilende stoate zén, terwail z'eivegoo Skandinoavis zauwe kune klape, (zoewas z
(wat al gebeurt op sommige kongressen). Ook in Grootbrittannië heeft men het Schots en het Wels in een hoek
al gebuir d oep soemege konggrése. )Oek in Groeëtbretanje n éme ze 't Schots én 't Wélsj in nen ook
geduwd. Maar als een zelfde soort taal gesproken wordt in twee verschillende staten, dan worden wel de twee
gedaawe. Mor as enzélefde saurt toal gesprauke wert in twieë verschilende stoate, dan were wél de twieë
aanvaard. Denk maar aan het Engels en het Amerikaans; of het Portugees en het Braziliaans. In Bélgië
oanvoard. Deingt mor on 't Engels én 't Ameirekoans; of 't Portugeis én 't Braziljoans. In Bélege
hebben we drie grote, officiële taalgroepen: Frans, Duits en Nederlands. Dat Belgisch Nederlands wordt ook
éme we drai groeëte, ofis-jeile toalgroepe: Fraens, Dets én Neiderlands. Da Bélgis Neiderlands wer d oek
wel Zuid-Nederlands of Vlaams genoemd. Zuidnederlands tot daar toe, maar wat men nu Vlaams noemt is eigenlijk
wél Zoidneiderlands of Vloms genoemd. Zoidneiderlands totdoartoo, mor wa s ze naa Vloms noome n is
Vlaams, Brabants en Limburgs. Vlaams wordt gesproken in Frans-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Oost-
Vloms, Broabants én Limburegs. Vloms wert gesprauke n in Fraensvloandere, Wéstvloandere, Oeëst-
Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen. Limburgs in Limburg en Brabants in Brabant. Het Antwerps is
Vloandere n en Zieëwsvloandere. Limburegs in de Limbureg én Broabants in Broabant. ‘t Aentwaerps is
de voornaamste Brabantse taal. Wat men thans Vlaanderen noemt is eigenlijk: Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen
de vernomste Broabantse toal. Wa s ze naa Vloandere noome n is z aigelek : Oeëstvloandere, Wéstvloandere,
Brabant en Limburg. De Antwerpenaar is een Brabander en geen Vlaming. In België zijn er
Broabant én Limbureg. Den Aentwaerpenér is nen broabander én gine vloameeng. In Bélege zén er
enkel Vlamingen in Oost-en West-Vlaanderen.
alieën vloameenge n in Oeëst- én Westvloandere.
Op school stond er altijd in ons rapport: Moedertaal: Daarmee bedoelde men Algemeen (Beschaafd)
Oep ‘t schaul stoong er altaid t oep aungzen buletî: Moodertoal. Dermei bedoolde z' Algemieën (Beschoafd)
Nederlands. Maar eigenlijk is de moedertaal van een Antwerpenaar het Antwerps en het A(B)N is zijn
Neiderlands. Mor aigelek is de moodertoal van nen Aentwaerpenér et Aentwaereps én da d A(B)N is zen
tweede taal en het Frans en het Engels de derde en de vierde taal.
twide toal én Fraens én Engels de darde én de virde toal.
Het Antwerps van vandaag maakt een heel eigenaardige evolutie door. Omdat er veel jongeren
Et Aentwaereps van vandoag mokt en ieël aigenoardeg evoleuse duir. Duirda 't er vaul joonge gaste n
in Antwerpen komen studeren sedert er een Universiteit opgericht werd in de "Koekestad", zijn er
in Aentwaerepe kaume studeire seidert da t er en Univérsitait oepgericht weer in de Koekestad, zén er
veel woorden en uitdrukkingen verspreid geraakt over de provincie Antwerpen en Oostvlaanderen.
vaul waurde n én oitdrukeenge verspraid gerokt auver de proveengse n Aentwaerepe n én Oeëstvloandere.
Omgekeerd verandert de uitspraak van het Antwerps onder invloed van de taal van die studenten.
Oemgekieërd veraendert d' oitsproak van 't Aentwaereps aungder invlood van de toal van dee studeengte.
Een ander element dat een grote rol speelt in de veranderingen die men kan vaststellen in het Antwerps
En aender élemeingt da ne groeëte rol spélt in de veraendereenge dee ge kunt konstateire n in 't Aent-
is natuurlijk de invloed van het Nederlands dat de kinderen op school leren. Na de tweede
waereps is nateurlek den invlood van 't Neiderlands da t de keengdere n oep ‘t schaul lieëre. Noa den twide
wereldoorlog zijn vele ouders met hun kinderen "Schoon Vlaams" gaan spreken. De zogenaamde dialecten
wèèreldaurlog zén vaul aawers mé j un keengdere " Schoeë Vloms "ch gon spreike. De zoegenomde dijalékte
werden gereserveerd voor de volksmens. Dat was niet chic genoeg.Het resultaat is dat de jongeren van vandaag
weere gerézérveird ver de volksmeings. Da was ni sjik ch genoeg. 't Rézultoat is z da t de joonge gaste van vandoag
veel deftiger spreken. Maar het is een mengelmoes van AN en Zuidnederlands. Daarbij komt nog dat er in hun
vaul "défteger" klape. Mor 't is ne misjmasj van AN n én Zoidneiderlands. Derbai komt nog da t er in un
taaltje maar weinig leven zit. Tipische Antwerpse uitdrukkingen kennen ze niet meer en ze doorspekken het
toltsje mor waineg lèève zit. Tipis’ z Aentwaereps’ oitdrukeenge kéne ze nimieër én ze duirspéke n et
met clichè-uitdrukkingen die ze in het Hollands zijn gaan halen.
mé klisjei-oitdrukeenge dee ze in 't Olands gon oale zén.
Franse woorden die vroeger in het Antwerps verbasterd werden, worden al minder en minder gebruikt.
Fraense waurde dee vreuger in 't Aentwaerps verbasterd weere, were n al meengder én meengder gebrekt.
Maar ze pakken wel graag uit met Engelse woorden die ze al even hard verbasteren als wij vroeger deden
Mor ze pake wél gèère n oit mé j Engelse waurde dee z'al eiven ard verbastere n as wai vreuger deije
met de Franse woorden. Als je op de Meir gaat wandelen dan zie je geen Franse woorden meer maar wel
mé t de Fraense waurde. A ch g'oep de Mèèr go waendele zee de gin Fraense waurde nimieër mor wél
tientallen Engelse opschriften.
teengtale n Engels’ z oepschrifte.
Wie Antwerps wil leren staat voor een onmogelijke opgave. De laastste jaren worden er om de haverklap
Wee j Aentwaereps wilt lieëre sto f vuir en onmuigelek oepgaaf. De léste joare were n er oem den oaverklap
boekjes gedrukt over het Antwerps. Al die auteurs gebruiken een eigen spelling, maar passen ze niet altijd
boekskes gedrukt auver 't Aentwaereps. Al dee oteërs gebroike n en aigen spéleeng, mor pase ze ni j altaid
konsekwent toe. Een degelijke spraakkunst van het Antwerps bestaat al evenmin en woordenboeken zijn beperkt
konsekwéngt too. Ne gooje sproakkeungst van 't Aentwaereps bestoa d al eivemin én waurdeboeke zén bepaerekt
tot woordenlijsten waarin enkel uitdrukkingen staan die afwijken van het zogenaamde Algemeen Neder-
tot waurdelaiste worin da d alieën oitdrukeenge ston dee j afwaike van ’t s zoegenomd Algemieën Neider-
lands
lands.
Wij zullen het Antwerps beschrijven zoals ieder andere taal. Maar dan moeten we op de eerste plaats een eigen
Wai zule n et Aentwaereps beschraive zoewas eeder aender toal. Mor dan mute w'in d’ ieëste plets en aige
spelling hebben. Daarna gaan we ons best doen om een spraakkunst op te stellen. En dan natuurlijk een
spéleeng éme. Dernoa gon w'aungs bést doong oem ne sproakkungst oep te stéle. En dan nateurlek ne
degelijk woordenboek waarin niet enkel tipische uitdrukkingen staan maar ook de basiswoorden die je
serjuize waurdenboek worin da ni j alieën tipis’ z oitdrukénge ston mor oek de boasiswaurde dee ge
nodig hebt om met iemand Antwerps te kunnen praten.
noeëdeg ét oem mé j eemand Aentwaereps te kune klape.

In het tweede deel zullen we de uitspraak en de spelling van het Antwerps bespreken
In et twide dieël zule we d’oitsproak én de spéleeng van ’t Aentwaereps bespreike.

Broabau

009: De Legeingde van Broabau w én de ruis Druwon Antigon

Oep en ailand in ’t Schéld, dicht ba de zieë, ade dee van Toongere n e kastieël gebaud. Na gebuirde n et, zeiker deuzend joar geleije, da t de ruis Druwon Antigon dee burecht veroeëverde. De ruis mé s zen groeëte poeëte mokte n apelspais van de burechtbewoeëners. Dee j as em ni kon kapotkraige, joog em langs ale kaente wég én a nam ’t kastieël in. Naa begon er ne vrieëseleken taid ver de schipers dee ’t Schéld oep-én-af muste vèère. Dervuir muste ze mor en bitsje tol betoale n on dee van Toongere, mor naa was da d en aender poar maawe. De ruis Druwon Antigon vroog mieër én mieër van de schipers. A was ni konteingt mé j en teengde, balange ni, a must oep ales da verbai ze kastieël vèèrde den éleft éme. Én ochaereme de schiper dieë da ni wau geive. Ochaereme de sukelér dieë probeirde snachs verbai de burecht te vèère oem oep dee maneer on den tol van de ruis Druwon Antigon ’t ontsnape. Dee n ad t dan de bauter gefrét. De ruis was altaid oep zene kiveef. Ales ad em altaid in ‘t snetsje. De schiper dieë probeirde te sjamoteire must den éleft van zen loadeeng afgeive n of zen réchteraend weer afgekapt. Ge must ni probeire zeute broojkes te bake ba de ruis. A ge den tol ni j afdokte dan geeng oe réchteraend er af. Met ieëne slag van ze kolosoal zwèèrd sloog em z’eraf én dan smeit em z’in ’t Schéld. Mor oep ne goojen dag was ’t gedoan mé t de ruis . Ne zeikeren Broabau was oep ’t tonieël verscheine.Wee was na Broabau ? Wél manekes, da was de kuineeng van Toongere. A was nog famile van Zjul Sézaer. Én dieën Broabau was ginen broekschaiter. Oep ne goojen dag sloog em dee de ruis teige de kest. A kapte de ruis zen aend er af én smeit z’in ’t Schéld. Zoeë kreig de ruis van ’t zélefde loake n en broek.. Wa t er vaerder gebuird is mé j Antigon, da wét gin kat. Neemand ei t dernoa de ruis nog gezeeng. A zat nimieër oep ’t kastieël én er weere gin aende nimer afgekapt. Broabau weer beverderd tot értog van Broabant want Zjul Sézaer zéte em in de bloemekes. D’Aentwaerpenére n éme em noeët vanzelèève kune vergeite. Én z’éme n un stad genoemd no dee j éldendoad van Broabau: Aentwaerepe. (Aend waerepe; snapt et ? of mut ek er en tieëkeneengeske bai moake ?). Der zén gelieërde dee deingke da s z’et beiter weite én dee zége da t da komt van “on de waeref”. Mor wai weite wél beiter. Zee mor no da schoeën fontantsje vuir ‘t Stadois da Broabau vuirstélt dieë d’aend van de ruis in ‘t Schéld smét (al sto t em wél oep ‘t verkieërd bieën!).Oek in ’t stadswoape van Aentwaerepe zee de néfe de burecht van de ruis twieë j afgekapt’ aende .
: