Aentwaereps: maart 2006

donderdag, maart 30, 2006

008: Leengks

woensdag, maart 29, 2006

007: Gazétenoittréksels

29 mèèrt 2006

Omdat een dialect ook een taal is, houdt de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (Kantl) vanaf vanavond (29 maart 2006) vier dialectavonden. Dialectologen en muzikanten zullen er het Brussels, Gents, Antwerps en Brugs in de kijker zetten. Het is niet de bedoeling om de dialecten te promoten. De vier dialectologen willen Vlamingen laten kennismaken met hun dialect vanuit een wetenschappelijk standpunt. Taeldeman hoopt dat de dialecten zo hun negatieve imago kwijtraken. Het andere Vlaamse dialect dat goed standhoudt, is het Antwerps. Antwerpenaren spreken veel dialect omdat ze chauvinistisch zijn, vindt Taeldeman. Dat meent ook George De Schutter, die werkt voor de Kantl. ,,Het Antwerps is een expansief dialect. Het wordt niet alleen in de stad gesproken. In de provincie Antwerpen voelen de plattelandsbewoners zich inferieur tegenover de stedelingen en daarom nemen ze het Antwerps over.'' http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=GG2Q6GDG#

18 ogustes 2006

http://www.livescience.com/othernews/060811_language_diversity.html

"Wherever humans exist, they have established a strong relationship with the land, and with the biodiversity that exists there," said anthropologist and Terralingua President Luisa Maffi. "They have developed a deep knowledge of the plants and animals, the local ecology, as well as a knowledge about how to use and manage the resources to ensure continued sustenance of biodiversity."
Languages hold valuable knowledge about how to preserve biodiversity.
Native languages have many names for plants that describe how and where they grow, as well as their medicinal uses. But the meanings often do not survive translation from one language to another.
"If you've learned something about a plant from a speaker of an indigenous language, but you don't use the language, it's harder to pass on that knowledge," said linguist Pamela Munro of UCLA.

zondag, maart 26, 2006

006: Gedicht

Ne zeuten oavend

---------------

*
Den oavend doalt troag
in't blieëk moanlicht
én kaereft lichtweige
tuse de blaa boeëme

Oep de glimenden oover

van de breikende beik

goojt ne loate viser nog

zen vislain oit

De schuchter' popeleere

ston in ne kreeng van licht

De léste lieëwerik

droeëmt van de mélekwég

De zaungdag daenst

mét de guir van 't toafelklieëd

in de stilte van nen oavend

vol verlange

Oep 't veroempeld vél van d'oarde

kroipe n oitpoilende molsoeëpe

vermoojend troag

gelak zeekeleke vrate

E loat konsért

van zote kreikels

brékt d' oavendlucht

in deuzend stuke

Gelak ne schoeënen bloemekei

teige n en truireg bangsel

verlot et kalef de kooj

as den oijer niks nimer géft

***

zaterdag, maart 25, 2006

De Baawers van de Katedroal

005: Aentwaerepse Konvérsoases

Antwerps voor beginnelingen:
Aentwaereps f ver begineleenge:

1. Wa ch go de doong mé t dieë kompjooter ?
2. ‘K ch gon Aentwaereps lieëre schraive want ‘k f veengd t da plezaent.
3. Oo go de da t doong ? Oep wa f ver ne sait ?
4. ‘K ém nen blog ch gevaungde weroep da ch ge da f verneet kunt doong.
5. Oep : http://aentwaereps.blogspot.com
6. A ch ge da d intikt dan krai d ieël den oitlég.
7. Oo w is z da muigelek ? Ieëmel verneet stieëndoeëd ?
8. En weroem ni ? Teigewaurdeg kun de van ales lieëre mé t de kompjooter.
9. Is z da ni moojlek ? Oo go de da zjust doong ?
10. Awél, ge sureft no dieë sait én ge pakt er en oofeneengeske n oit.
11. Én dan ? Wa mute dan vaerder nog doong ?
12. Awél, ieëst mut de wa téjoree leize: oo da ch ge de waurde mut schraive.
13. Joa, mor ‘k ém ekik al zoevaul maneere gezeeng oem Aentwaereps te schraive.
14. Mor deize kieër deingk ek da’k de zjuste métaude gevaungde n ém.
15. Lot da d is zeeng ? Jomer maneke da s zee t der ni ch gemakelek oit.
16. Joa joong, ’t is nateurlek en bitsje wéne mor noa w en tadsje go t da wél.
17. Awél ,‘k s zal oek is probeire . Oo w ieët dieë sait na wér?
18. Gai j oemtaud oek f van twélef eure tot oeëgnoong.
19. http://aentwaereps.blogspot.com ém ek toch gezei !

Hier volgt nog eens de uitspraak van deze zinnetjes. Let vooral op de assimilaties en de overgangsklanken. De overgangsklanken moeten altijd geschreven worden in het Antwerps; de assimilaties mag je later ( als je de regels kent) weglaten.

Eer volegt nog is z d’oitsproak van deis zinekes. Lét f veral oep d’asimiloases z én d’auvergangsklaengke. D’auvergangsklaengke mute n altaid geschreive were n in ’t Aentwaereps; d’asimiloases mui de loater (a ge de reigels ként) wégloate[wachodedoongmétieëkompjooter]
[kchonaentwaerepslieëreschraivewantkfeengtaplezaent]
[oogodedatoong][oepwafernesait]
[kémnemblochevaungdeweroebdachedaferneetkuntoong]
[oep: http://aentwaereps.blogspot.com]
[achedadintktankraidieëldenoitlég]
[oowizdameugelek][ieëmelverneetstieëndoeëd]
[énweroemni][teigewaurdegkundevanaleslieëremétekompjooter]
[izdanimoojlek][oogodedasjustoong]
[awél][gesureftnodieësaiténgepakterenoofeneengeskenoit]
[éndan][wamutedanvaerdernogdoong]
[awel][ieëstmutewatéjoreeleize][oodachedewaurdemutschraive]
[joa][morkémekikalzoevaulmaneeregezeengoemaentwaerepsteschraive]
[mordeizekieërdeingkeĝdaĝdezjustemétaudegevaungdeném]
[lotadiseeng][jomermanekedaseeternichemakelekoit]
[joajoong][tisnateurelkenbitsjewénemornoawentatsjegotawél]
[awél][ksaloekisprobeire][oowieëtieësaitnawér]
[gaijoemtaudoekfantwéleveuretotoeëchnoong]

vrijdag, maart 24, 2006

004: Aentwaereps Alfabét

Het Antwerps alfabet/ ‘t Antwaereps alfabét
De namen van de letters/De noame van de léters
A [aa] B [bei] C [sei] D [dei] E [ei] F [éf] G [gei] H [asj] I [ie] J [zjie] K [kaa] L [él ]
M [ém] N [én] O [au] P [pei] Q [kuu] R [èèr] S [és] T [tei] U [eu] V [vei] W [wei] X [iks] Y [ai] Z [zét]

Mieërvaud: 1° eindigend op een klinker: -s: twieë aas,bees,seis,deis,eis,geis,ies,zjies,kaas,aus,peis,kuus,teis,eus,veis,weis,ais;
2° eindigend op een medeklinker:-e: twieë
éfe,asje,éle,éme,éne,èère,ése,ikse,zéte

· De letter c,h,q,x en y worden in het Antwerps niet gebruikt tenzij wanneer persoonsnamen weergegeven worden in de originele spelling. De “c” wordt als “s” of “k” geschreven naargelang de uitspraak. De “h” wordt enkel geschreven in hypercorrecte uitspraak, vermits de Antwerpenaar de “h” nooit uitspreekt. De “q” wordt eveneens als “k” geschreven, en de combinatie “qu” als “kw”. De “x” schrijven we als “ks” en de “y” wordt overal vervangen door de “i”.
· De namen van de letters “h” en “j” worden op zijn Frans uitgesproken.
· De overblijvende 21 letters hebben ieder een specifieke uitspraak en worden verder verdubbeld, met elkaar gecombineerd ,of voorzien van diacritische tekens om de overige spraakklanken van het Antwerps voor te stellen
Thans volgt, in alfabetische volgorde, de lijst van deze letters, letterkombinaties en van diacritische tekens voorziene letters. We voegen er ter vergelijking woordvoorbeelden bij in respectievelijk, het Antwerps, het Duits, het Engels, het Frans en het Zweeds.Uiteraard gaat het hier om tabellen met voorbeelden die in grote mate vergelijkbaar zijn. Men bedenke wel dat geen enkele taal precies dezelfde klanken heeft en dat ieder van die spraakklanken ook nog eens kan wijzigen onder invloed van de voorafgaande én volgende klanken. De hierna volgende tabel is dus een eerste hulpmiddel . Later kan men dan zijn uitspraak aanpassen aan het levende Antwerps.
Wij hebben drie basisprincipes toegepast: 1° iedere klank wordt steeds op dezelfde manier gespeld, 2° een basiswoord wordt steeds op dezelfde manier gespeld. 3°
Waar basiswoorden volledig apart geschreven worden passen we de regel van de gelijkvormigheid toe. Waar samengestelde woorden of zinnen geschreven worden , vertrekken we eveneens van de grondwoorden, maar in dat geval doen er zich twee verschijnselen voor: 1° In het Antwerps worden alle woorden verbonden d.m.v. “overgangsklanken” die zeer gevarieerd kunnen zijn; 2° Sommige klanken ( zowel stemhebbende als stemloze) kunnen elkaar beïnvloeden : dit noemt men “assimilatie”.Assimilatie kan geheel of gedeeltelijk zijn, progressief of regressief, en kan zich zelfs voordoen bij klanken die elkaar niet onmiddellijk opvolgen.
De overgangsklanken in het Antwerps zijn veel talrijker dan in het AN en zijn soms moeilijk te onderscheiden van woorddelen of verbuigingsuitgangen. De assimilatieverschijnselen van het AN zijn ook niet dezelfde als in het Antwerps. Meestal hebben we progressieve assimilatie, daar waar in het AN regressieve assimilatie zich voordoet.
De overgangsklanken hebben wij steeds aangegeven omdat ze zo variabel zijn. De assimilatieverschijnselen zullen we in den beginne aanduiden en mettertijd weglaten omdat die gemakkelijker in regels te vatten zijn. Ter verduidelijking hebben we ook de uitspraak van sommige woordcombinaties nog eens tussen bijbelhaken gezet.Hier gebruiken we dezelfde letters en lettercombinaties als in het door ons voorgestelde Antwerps alfabet , aangevuld met twee tekens---[ ĝ ]en [ł ]--- die enkel gebruikt worden in de transcripties. Het woordaccent wordt eventueel aangeduid d.m.v. een accent volgend op de geaccentueerde syllabe.

Vergelijkende klankentabel : Antwerps Duits Engels Frans Zweeds
Vergelaikende Klaengkentabél: Aentwaereps Dets Éngels Fraens Zweids

Ae D E F Z

A* Ae kam D Kamm E cat F patte Z hatt
Â ** Ae réstorâ (ook soms uitgesproken als:réstoroa) F restaurant
Aa Ae blaa D Rahm E father Z sak
Ae* Ae aereg F pâte
Ai Ae blai D Mai,Blei E fire
Au Ae kaud D Haus E flower
B Ae bus D Blatt E boy F bureau Z bild
Ch Ae noch D lachenE loch(Schots) Z köpa,kjol
D Ae doim D Dach E dark F dire Z dag
Dzj Ae dzjob D/I Giro d’Italia E jam jazz
E Ae we D GabeE the F petite Z gosse
É Ae béd D Bett E red F perdu Z penna
Ee Ae wee ? E See F ému Z brev
Eë Ae kwafeër E bird F coiffeur Z höra
Èè Ae bèèr D Bär E bear F père Z där
Ei Ae eite E day
Eu Ae gebeur D Möbel F deux Z dö
F Ae frèète D Frau,VaterE friend F feu Z far
G Ae gèère
Ĝ*** Ae zakdoek D Gabel E go F garçon Z gata
I Ae ikeD ich E it F ami Z kvinna
Î **désî F.dessin
Ie Ae (zie: ieë )D Liebe E see F nuire Z bil
Ieë Ae twieë D Bier E here
J Ae joong D Jahr E young F piétiner Z jul,gäst,borg,djup
K Ae kineke D Kind E cup F carte Z tack
L Ae lamzak D lernen E little F long Z land
Ł**** Ae zoal E all,wool
M Ae moojer D Mutter E meat F madame Z man
N Ae nuike D nein E need F nous Z natt
NG Ae joongkD jung E thing F "smoking" Z ringa
O Ae of D hoffen E hot F obstacle Z åtta
Ô** bô Fr bon
Oa Ae board D Salon E saw F corps Z gå
Oe Ae boek D Mutter E book F loup Z hon
Oeë Ae schoeën D Schuhe E poor Z bor
Oi Ae ois D Heu E boy
Oo Ae boorD Sohn E home F beau
P Ae poater D Paar E Peter F père Z på
R Ae rotzak D rot E red F rond Z resa
S Ae soems D Fuss E say F sœur Z saga,zon
Sj Ae sjoemele D schön E short F chanter Z sköta,sju
T Ae taend D Turm E tea F tête Z tala
Tsj Ae trantsje D Klatsch E chin
U Ae ukeD füttern F punir Z nyckel
Û** parfû Fr. parfum
Ui Ae duir
Uu Ae kuu (ook uitgesproken: keu ) D Schülerin Z dyr
V Ae véteg D Wasser E voice F vent Z varm
W Ae woater E water
Z Ae zieëp D Sonne E zebra
Zj Ae zjendaerem F Journal E pleasureF jardin

· * De Antwerpse korte “a” is nasaal . De “ae” is daarvan de lange variant (de meest typische Antwerpse klank !)
· ** “ â ,î ,ô,û " komen uitsluitend voor in woorden aan het Frans ontleend en in het Antwerps gezegd met de oorspronkelijke Franse uitspraak
· *** “ ĝ “ zeldzame klank die enkel voorkomt in het Antwerps in woorden als “zakdoek” [zaĝdoek], waar de “ k” gedeeltelijk regressief geassimileerd wordt aan de “d”. Wij gebruiken deze letter enkel in fonetische transcripties.
· **** “Ł” deze zogenaamde “donkere l-klank” klinkt als de “ l” in Engels “all” of in Portugees “ papel ” en wordt enkel in transcripties gebruikt.

donderdag, maart 23, 2006

002/003:" Spéleeng én Oitsproak"én"Lange Waper"

002:

Spelling en uitspraak

Spelling en uitspraak zijn twee verschillende zaken. In de spelling van een woord behouden we zoveel mogelijk de basisvorm en passen we de gelijkvormigheidsregel toe (b.v. schab [schap] mv. schabe [schabe]). In de uitspraak echter worden in het Antwerps zowel als in het AN eindklanken (d.w.z. voor een pauze of in een samengesteld woord) steeds stemloos uitgesproken.Verder kunnen stemloze medeklinkers stemhebbend gerealiseerd worden onder invloed van een voorafgaande of van een volgende stemhebbende klank Het omgekeerde kan zich ook voordoen: stemhebbende klanken worden dan stemloos. Daarbij doet zich in het Antwerps het volgende verschijnsel voor: alle woorden in een zin worden met elkaar verbonden d.m.v. diverse medeklinkers. In de hierna volgende tekst hebben we niet enkel de overgangsklanken maar ook de assimilaties opgenomen. De overgangsklanken zullen we altijd schrijven. De assimilaties kunnen later ( als we regels opgesteld hebben) weggelaten worden. Ter verduidelijking hebben we tussen bijbelhaken nog eens de uitspraak gezet van met elkaar versmolten woorden.Soms is het moeilijk uit te maken of het om een assimilatie gaat of om een overgangsklank. En soms moeten we, om te begrijpen waarom juist die overgangsklank gebruikt wordt, een historische verklaring zoeken. Alleszins moet men ---om een zin juist weer te geven ---weten uit welke elementen die samengesteld is. Als voorbeeld nemen we hier een tekstje over de beruchte Antwerpse Lange Wapper.

003:

De Lange Waper én de veer vraijers.

De Lange Waper is ne woaterruis . Dieë n ei t de [dieëneite] gewoeënte van mide n in de nacht in de pikendoongkere duir de stroate van Aentwaerepe te sloipe . A komt snachs oit s ze kot te vuirschain oem de zatlape den deuvel oep ’t laif te joage. Ieëst zee t em eroit gelak e klai veingtsje, mor a wer d altaid mor gruter én gruter, totda t em mé kop én nék bauve d’oize n én zélefs bauve de katedroal oitstékt. As zoeë ne [asoeëne] zatekul toiskomt, dan sto t de Lange Waper[stotelangewaper] on ’t f veingster[tfeingster] te loore of probeirt em dieë sukelér ne nuik te droije.
Soems komt em as z en [azem] buselkeengd t da te[buselkeengdtate] vaungdeleeng gelei weer. A ch ge [ache]da joongk oit kompase mei nor ois némt oem in e wigske te lége, dan grooj d én groojt da [groojdengroojta] kineke totda d et oit de [ totadetoite] koamer
barst.
On de Greungplets woeënde n is z e [woeëndenize] mamzéleke dee veer vraijers z ad[vraijerzat]. Oep ne schoeëne n oavend leet s ze[leetse] dee gaste den ieëne noa den aendere n oep f vraijezje[oepfraijezje] kaume. Ze kwoame ba de Lange Waper, dieë n et spéleke n in uir plets spélde. Den ieëste must bewaize dat em uir gèère zag duir oep ’t groeët krois oep ’t kaerekof te gon ange. Den twide must in en kist aungder da krois gon lige. Den darde must oep de doeëdskist klope n én wachte totda t da [ totata] maske n em zau kaume n oale.De virde must mé j en kéteeng raungd t da [raungta] krois loeëpe. Toong da t em da t dei, [datemdatei] vaungd t em [vaungtem] drai laike .Den ieëste vraijer was f van [wasfan] de schrik doeëd van ’t krois ch gedaungderd [tkroischedaungderd], toongs z da t den [toongzdaten] twide n in zen kist kraup. Den twide steeref f van [steerefan] de schrik as z den darde n oep [azdendardenoep] de kist klopte n én den darde steeref v as em [steerevasem] ‘t lawait f van [tlawaitfan] de kéteeng oeërde n én docht da t den deuvel [dochtatendeuvel] em te stéke n ad [testékenat]. De virde vraijer weer stoapelzot, spraung van den blaawestieën in ’t Schéld t én [tschéltén] verzaup.

Woordverklaring:

A hij
Ad v. éme : a j ad = hij had
Aendere andere
Altaid altijd
Ange hangen
As als
Aungder onder
Ba bij
Bauve boven
Bewaize bewijzen
Blaawe v. blaa (= blauw)
Blaawestieën De blauwe steen= de boordsteen langs de Scheldekaaien
Uitdr:Van den blaawestieën spreenge. (= zelfmoord plegen door in de Schelde te springen )
Buselkeengd baby
Da dat
Darde derde
Dee die
Dei deed v. “doong” = doen
Deuvel duivel
Dieë die
Docht v. deingke : denken (ook: dacht)
Doeëd dood
Doeëdskist doodkist
Drai drie
Duir door
Ei heeft
Em hij,ie
Én en
Eroit eruit
Gast kerel, man
Gedaungderd v.”daungdere” hier= vallen
Gèère graag
Gelak als,zoals,gelijk
Gelei v. “lége” gelegd
Gewoeënte gewoonte
Gon gaan (ook: goan)
Greungplets Groenplaats (plein aan de Katedraal)“-plaats” is een ingeburgerd gallicisme in Antwerpen . Het werd vroeger “Greungkaerekof” genoemd
Groeët groot
Grooje groeien
Gruter groter (vergelijkende trap v. “groeët”)
Ieëst eerst
Joage jagen
Joongk kind
Kaerekof kerkhof, begraafplaats
Katedroal katedraal
Kaume komen
Kéteeng ketting, keten
Kineke verkl.v. “keengd” = kindje
Klai(n) klein
Klope kloppen
Koamer kamer
Kompase compassie, medelijden
Kop hoofd, kop
Kot huis, hok, kot
Kraup o.v.t. v. “kroipe” = kruipen
Krois kruis
Kwoame o.v.t. v.”kaume” = komen
Laif lijf
Laik lijk
Lawait lawaai
Leet o.v.t. v.”loate” = laten
Lége leggen
Lige liggen
Loeëpe lopen
Loore spieden, kijken
Mamzéleke juffrouw
Maske meisje
Mé met
Mei mee
Mide midden
Mor maar
Must o.v.t. v. “mute/moete” moest
Nék nek
Némt o.t.t. 3e pers.enk.v. “neime”neemt
Noa na
Nuik eemand ne nuik droije = iemand belazeren
Oale halen
Oavend avond
Oeëre horen
Oem om
Oep op
Oit uit
Oitstékt v.”oitsteke”= uitsteken
Oize huizen mv.v. “ois”
On aan,op
Pikendoongkere pikdonker,stikdonker
Plets plaats
Probeire proberen, trachten
Raungd rond
Ruis reus
Schoeën mooi, schoon
Sloipe sluipen
Snachs ’s nachts
Soems soms
Spéleke verkl.v.”spél” = spel, spelletje
Spraung o.v.t. v.”spreenge” = springen
Steeref o.v.t. v.”staereve” = sterven
Stéke te stéke n éme = te pakken krijgen
Sto v.”sto(a)n” = staan
Stoapelzot knettergek
Stroat straat
Sukelér sukkelaar
Te vuirschain te voorschijn
Toiskomt o.t.t. v. ”toiskaume « = thuiskomen
Toong(s)(da) toen
Totda [tota] tot dat
Twide tweede
Uir haar
Vaungd o.v. t. v. “veengde” = vinden
Vaungdeleeng vondeling
Veingster raam, venster
Veingtsje ventje
Virde vierde
Vraijer vrijer
Vraijezje vrijage, vrijerij
Wachte wachten
Weer o.v.t. v “were” = worden
Wer(t) word(t)
Wigske verkl.v.”weeg “= wieg,wiegje
Woater water
Woeëne wonen
Zatekul dronkelap
Zatlap dronkelap
Zau o.v.t. v. “zule” = zou
Ze zijn,z’n
Zee o.t.t. v. “zeeng” = zien
Zélefs zelfs
Zoeë ne zo een

woensdag, maart 22, 2006

Lange Waper

woensdag, maart 15, 2006

001:Inleiding / Inlaideeng

Antwerps leren/Aentwaereps lieëre

Antwerps is een taal zoals iedere andere taal. Het enige verschil is dat het niet de taal is van een land
Aentwaereps is z en toal gelak eeder aender toal.'t Ieënege verschil is da s ze ni de toal is f van e laend.
Een land met een koning, een leger en een vlag. De zogenaamde officiële talen zijn politieke konstrukties.
E laend mé ne kuineeng, e leiger én en vlag. De zoegenomde ofis-jeile toale zén poleteeke konstrukses.
Taal en politiek zijn twee verschillende zaken. Politici proberen altijd de minderheidstalen uit te
Toal én poleteek s zén twieë verschilende zoake. Poleteekers probeire n altaid de klain toltsjes oit te
roeien. Kijk maar naar Frankrijk waar ze 't Baskisch, 't Bretoens en 't Provençaals als minderwaardige
rooje. Zee mor no Fraengkrek wer da s ze 't Baskis , 't Bretoongs én 't Provénsoals as meengderwoardege
taaltjes zoveel mogelijk willen negeren. 't Zelfde zien we in Spanje met het Galicisch, het Baskisch, 't Catalaans
toltsjes zovaul muigelek wile negeire. 't Zélefde zeeng w' in Spanje mé j et Galeesis, 't Baskis , 't Kataloans
en het Calo' van de Zigeuners. Daarentegen hebben ze in Scandinavië: Deens, Noors en Zweeds, alleen maar
én 't Kalo van de Siguiners. Doarenteige n éme z' in Skandinoaveje: Deins, Naurs én Zweids, alieën mor
omdat het drie verschillende staten zijn, terwijl ze evengoed Skandinaafs zouden kunnen spreken
oemda t da t drai verschilende stoate zén, terwail z'eivegoo Skandinoavis zauwe kune klape,
wat al gebeurt op sommige kongressen. Ook in Grootbrittannië heeft men het Schots en het Wels in een hoek
wa d al gebuir d oep soemege konggrése. Oek in Groeëtbretanje n éme ze 't Schots én 't Wélsj in nen oek
geduwd. Maar als een zelfde soort taal gesproken wordt in twee verschilende staten, dan worden wel de twee
gedaawe. Mor as enzélefde saurt toal gesprauke wert in twieë verschilende stoate, dan were wél de twieë
aanvaard. Denk maar aan het Engels en het Amerikaans; of het Portugees en het Braziliaans. In Bélgië
oanvoard. Déngt mor on 't Eingels én 't Ameirekoans; of 't Portugeis én 't Braziljoans. In Bélege
hebben we drie grote, officiële taalgroepen: Frans, Duits en Nederlands. Dat Belgisch Nederlands wordt ook
éme we drai groeëte, ofis-jeile toalgroepe: Fraens, Dets én Neiderlands. Da Bélgis Neiderlands wer d oek
wel Zuid-Nederlands of Vlaams genoemd. Zuidnederlands tot daar toe, maar wat men nu Vlaams noemt is eigenlijk
wél Zoidneiderlands of Vloms genoemd. Zoidneiderlands totdoartoo, mor wa s ze naa Vloms noome n is
Vlaams, Brabants en Limburgs. Vlaams wordt gesproken in Frans-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Oost-
Vloms, Broabants én Limburegs. Vloms wert gesprauke n in Fraensvloandere, Wéstvloandere, Oeëst-
Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen. Limburgs in Limburg en Brabants in Brabant. Het Antwerps is
Vloandere n en Zieëwsvloandere. Limburegs in de Limbureg én Broabants in Broabant. ‘t Aentwaerps is
de voornaamste Brabantse taal. Wat men thans Vlaanderen noemt is eigenlijk: Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen
de vernomste Broabantse toal. Wa s ze naa Vloandere noome n is z aigelek : Oeëstvloandere, Wéstvloandere,
Brabant en Limburg. De Antwerpenaar is een Brabander en geen Vlaming. In België zijn er
Broabant én Limbureg. Den Aentwaerpenér is nen broabander én gine vloameeng. In Bélege zén er
enkel Vlamingen in Oost-en West-Vlaanderen.
alieën vloameenge n in Oeëst- én Westvloandere.
Op school stond er altijd in ons rapport: Moedertaal: Daarmee bedoelde men Algemeen (Beschaafd)
Oep ‘t schaul stoong er altaid oep aungzen buletî: Moodertoal. Dermei bedoolde z' Algemieën (Beschoafd)
Nederlands. Maar eigenlijk is de moedertaal van een Antwerpenaar het Antwerps en het A(B)N is zijn
Neiderlands. Mor aigelek is de moodertoal van nen Aentwaerpenér et Aentwaereps én da d A(B)N is zen
tweede taal en het Frans en het Engels de derde en de vierde taal.
twide toal én Fraens én Engels de darde én de virde toal.
Het Antwerps van vandaag maakt een heel eigenaardige evolutie door. Omdat er veel jongeren
Et Aentwaereps van vandoag mokt en ieël aigenoardeg' évoleuse duir. Duirda 't er vaul joonge gaste n
in Anrwerpen komen studeren sedert er een Universiteit opgericht werd in de "Koekestad", zijn er
in Aentwaerepe kaume studeire seidert da t er en Univérsitait oepgericht weer in de Koekestad, zén er
veel woorden en uitdrukkingen verspreid geraakt over de provincie Antwerpen en Oostvlaanderen.
vaul waurde n én oitdrukeenge verspraid gerokt auver de proveengses Aentwaerepe n én Oeëstvloandere.
Omgekeerd verandert de uitspraak van het Antwerps onder invloed van de taal van die studenten/
Oemgekieërd veraendert d' oitsproak van 't Aentwaereps aungder invlood van de toal van dee studeingte.
Een ander element dat een grote rol speelt in de veranderingen die men kan vaststellen in het Antwerps
En aender élemeingt da ne groeëte rol spélt in de veraendereenge dee ge kunt konstateire n in 't Aent-
is natuurlijk de invloed van het Nederlands dat de kinderen op school leren. Na de tweede
waereps is nateurlek den invlood van 't Neiderlands da t de keengdere n oep ‘t schaul lieëre. Noa den twide
wereldoorlog zijn vele ouders met hun kinderen "Schoon Vlaams" gaan spreken. De zogenaamde dialecten
wèèreldaurlog zén vaul aawers mé j un keengdere " Schoeë Vloms " gon spreike. De zoegenomde dijalékte
werden gereserveerd voor de volksmens. Dat was niet chic genoeg.Het resultaat is dat de jongeren van vandaag
weere gerézérveird ver de volksmeings. Da was ni sjik genoeg. 't Rézultoat is da t de joonge gaste van vandoag
veel deftiger spreken. Maar het is een mengelmoes van AN en Zuidnederlands. Daarbij komt nog dat er in hun
vaul "défteger" klape. Mor 't is ne misjmasj van AN n én Zoidneiderlands. Derbai komt nog da t er in un
taaltje maar weinig leven zit. Tipische Antwerpse uitdrukkingen kennen ze niet meer en ze doorspekken het
toltsje mor waineg lèève zit. Tipis’ Aentwaereps’ oitdrukeenge kéne ze nimieër én ze duirspéke n et
met clichè-uitdrukkingen die ze in het Hollands zijn gaan halen.
mé klisjei-oitdrukeenge dee z' in 't Olands gon oale zén.
Franse woorden die vroeger in het Antwerps verbasterd werden, worden al minder en minder gebruikt.
Fraense waurde dee vreuger in 't Aentwaerps verbasterd weere, were n al meengder én meengder gebrekt.
Maar ze pakken wel graag uit met Engelse woorden die ze al even hard verbasteren als wij vroeger deden
Mor ze pake wél gèère n oit mé j Engelse waurde dee z'al eiven ard verbastere n as wai vreuger deije
met de Franse woorden. Als je op de Meir gaat wandelen dan zie je geen Franse woorden meer maar wel
mé t de Fraense waurde. A ch g'oep de Mèèr go waendele zee de gin Fraense waurde nimieër mor wél
tientallen Engelse opschriften.
teengtale n Engels’ z oepschrifte.
Wie Antwerps wil leren staat voor een onmogelijke opgave. De laatste jaren worden er om de haverklap
Wee j Aentwaereps wilt lieëre sto f vuir en onmuigelek' oepgaaf. De léste joare were n er oem den oaverklap
boekjes gedrukt over het Antwerps. Al die auteurs gebruiken een eigen spelling, maar passen ze niet altijd
boekskes gedrukt auver 't Aentwaereps. Al dee oteërs gebroike n un aigen spéleeng, mor pase ze ni j altaid
konsekwent toe. Een spraakkunst van het Antwerps bestaat al evenmin en woordenboeken zijn beperkt
konsekweingt too. Ne sproakkeungst van 't Aentwaereps bestoa d al eivemin én waurdeboeke zén bepaerekt
tot woordenlijsten waarin enkel uitdrukkingen staan die afwijken van het zogenaamde Algemeen Neder-
tot waurdelaiste worin da d alieën oitdrukeenge ston dee j afwaike van ’t zoegenomd Algemieën Neider-
lands
lands.
Wij zullen het Antwerps beschrijven zoals ieder andere taal. Maar dan moeten we op de eerste plaats een eigen
Wai zule n et Aentwaereps beschraive zoewas eeder aender toal. Mor dan mute w'in d’ ieëste plets en aige
spelling hebben. Daarna gaan we ons best doen om een spraakkunst op te stellen. En dan natuurlijk een
spéleeng éme. Dernoa gon w'aungs bést doong oem ne sproakkungst oep te stéle. En dan nateurlek ne
degelijk woordenboek waarin niet enkel tipische uitdrukkingen staan maar ook de basiswoorden die je
serjuize waurdenboek worin da ni j alieën tipis’ oitdrukeenge ston mor oek de boasiswaurde dee ge
nodig hebt om met iemand Antwerps te kunnen praten.
noeëdeg ét oem mé j eemand Aentwaereps te kune klape.

In het tweede deel zullen we de uitspraak en de spelling van het Antwerps bespreken.
In et twide dieël zule we d’oitsproak én de spéleeng van ’t Aentwaereps bespreike.

Aentwaereps